خانوادهی لاکپشتان برکهای اوراسیا Geoemydidae، خانوادهای از زیرراستهی نهانگردنسانیان، از راستهی لاکپشتسانان و از ردهی خزندگان هستند. به لاکپشتهایی که میتوانند سر و گردن خود را به زیر لاک بکشند، نهانگردن گفته میشود. از برجستهترین گونههای این خانواده میتوان لاکپشتهای تراپین، بامدار، جعبهای، برگی، حلزونخوار، برکهای و جنگلی را نام برد. گونههای خانوادهی لاکپشتان برکهای اوراسیا در منطقههای گرمسیری و نیمهگرمسیری قارههای آسیا و اروپا و شمال آفریقا یافت میشوند. از میان گونههای این خانواده، تنها گونههای سردهی لاکپشتهای جنگلی نوگرمسیری در آمریکای مرکزی و جنوبی زندگی میکنند. این جانوران آروارههایی پُرتوان، پوستی کلفت و پولکدار، دستها و پاهایی کلفت و پردهدار و دُمی کوتاه دارند. زیستگاه گونههای این خانواده بیشتر منطقههای دارای آب شیرین، منطقههای دریایی کرانهای و جنگلهای گرمسیری است. بیشتر این لاکپشتها گیاهخوارند، ولی برخی از آنان گوشتخوار و همهچیزخوار هستند. لاکپشت برگی سینهسیاه با درازای ۱۱ سانتیمتر و لاکپشت غولپیکر مالزیایی با درازای ۸۰ سانتیمتر، کوچکترین و بزرگترین گونههای خانوادهی لاکپشتان برکهای بهشمار میروند. در این نوشته که به بخش نخست خانوادهی لاکپشتان برکهای اوراسیا میپردازد با ۲۲ گونه (از ۶۴ گونه) آشنا میشویم.
چند نکته برای آشنایی بیشتر با لاکپشتها: لاکپشتها خزندگانی با لاک استخوانی یا غضروفی هستند. این لاک یا صدف، استخوانها و بخشهای نرم و آسیبپذیر بدن را میپوشاند. ستون مهرهها، دندهها و چند استخوان دیگر لاکپشت به رویهی درونی این لاک پیوند دارند. از همین روست که جانورانی کُندرو و کموبیش سنگینوزن هستند. آنان در هنگام ترس میتوانند سر، دست و پای خود را به درون لاک کشیده و پنهان شوند. لاک پشتی آنان پشتلاک و لاک زیرینشان زیرلاک نام دارند. در بیشتر لاکپشتها رویهی بیرونی لاک آنان، با پولکهای بزرگ، زبر و تیزی بهنام سپرچه پوشیده شده است. برخی دیگر از لاکپشتها همچون لاکپشتهای چرمی و لاکپشتهای نرملاک، لاکی چرمی و سبک دارند. سبکی لاک این لاکپشتها سرعت آنان را در شنا افزایش داده و از فرو رفتن آنان در آب جلوگیری میکند.
پوست بدن لاکپشتها کلفت و پولکدار است. پوست این جانوران در برابر خشکی، سرما، گرما و پرتو فرابنفش پایدار است و بدینگونه زندگی در آب و هواهای سخت را برای آنان آسان میکند. گونههای خشکیزی این جانوران دارای دستها و پاهایی با ۵ انگشت پنجهدار هستند، ولی گونههای آبزی دستها و پاهایی بالهمانند دارند. لاکپشتها آروارههایی نیرومند و بدون دندان دارند. در پیرامون این آروارهها، استخوانها و برآمدگیهای شاخمانندی جای دارد که در لاکپشتان گیاهخوار، پهن و در لاکپشتان گوشتخوار بسیار تیز هستند. لاکپشتان گیاهخوار با برآمدگیهای پهن خود گیاهان را میجوند و لاکپشتان گوشتخوار با برآمدگیهای تیز، شکار را تکهتکه میکنند. این جانوران بینایی و بویایی بسیار خوبی دارند، ولی از آنجا که گوش بیرونی ندارند، شنوایی آنان کمتوان است. گسترهی شنوایی لاکپشتها میان ۲۰۰ تا ۷۵۰ هرتز است، ولی گسترهی شنوایی آدمیان میان ۲۰ تا ۲۰۰۰۰ هرتز است.
سردهی باتاگورها Batagur
نام: لاکپشت تراپین رودخانهای جنوبی Southern river terrapin
نام علمی: Batagur affinis
پایندگی: گونهی رو به نابودی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: رودها، آبگیرها و جنگلهای مانگرو کشورهای مالزی، اندونزی و کامبوج در جنوب شرقی قارهی آسیا
اندازه: وزن ۳۸ کیلوگرم، لاک به درازای ۵۰ سانتیمتر برای نرها و ۶۰ سانتیمتر برای مادهها
نگاره: Brett Baldwin
نام: لاکپشت تراپین رودخانهای شمالی Northern river terrapin
نام علمی: Batagur baska
پایندگی: گونهی رو به نابودی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: رودها، پایرودها و جنگلهای مانگرو کشورهای کامبوج، اندونزی و مالزی در جنوب شرقی قارهی آسیا و همچنین جنگل مانگرو سونداربانس در کشورهای بنگلادش و هند در جنوب قارهی آسیا
اندازه: وزن ۲۰ کیلوگرم، لاک به درازای ۶۰ سانتیمتر
نگاره: Peter Praschag
نام: لاکپشت تراپین نگارین Painted terrapin
نام علمی: Batagur borneoensis
پایندگی: گونهی رو به نابودی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: رودها، پایرودها، باتلاقها و جنگلهای مانگرو کشورهای برونئی، اندونزی، مالزی و تایلند در جنوب شرقی قارهی آسیا
اندازه: وزن ۲۵ کیلوگرم، لاک به درازای ۳۰ تا ۴۰ سانتیمتر برای نرها و ۶۰ سانتیمتر برای مادهها
نگاره: Arundoc
(آشنایی بیشتر با لاکپشت تراپین نگارین)
نام: لاکپشت بامدار سهخط Three-striped roofed turtle
نام علمی: Batagur dhongoka
پایندگی: گونهی رو به نابودی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: رودها و پایرودهای کشورهای بنگلادش و هند در جنوب قارهی آسیا
اندازه: لاک به درازای ۴۸ سانتیمتر
نگاره: Graham Ekins
نام: لاکپشت بامدار تاجسرخ Red-crowned roofed turtle
نام علمی: Batagur kachuga
پایندگی: گونهی رو به نابودی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: رودهای کشور بنگلادش، شمال شرقی هند و مرکز نپال در جنوب قارهی آسیا
اندازه: وزن ۲۵ کیلوگرم، لاک به درازای ۳۰ سانتیمتر برای نرها و ۵۶ سانتیمتر برای مادهها
نگاره: Hari arcw
نام: لاکپشت بامدار برمهای Burmese roofed turtle
نام علمی: Batagur trivittata
پایندگی: گونهی رو به نابودی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: رودهای کشور میانمار در جنوب شرقی قارهی آسیا
اندازه: لاک به درازای ۵۸ سانتیمتر
نگاره: Kalyar Platt
سردهی لاکپشتهای جعبهای آسیایی Cuora
نام: لاکپشت جعبهای آمبوینا Amboina box turtle
نام علمی: Cuora amboinensis
پایندگی: گونهی در دسترس آسیب (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگلهای بارانی گرمسیری جنوب شرقی قارهی آسیا و بخشهایی از کشورهای بنگلادش و هند در جنوب آسیا
اندازه: لاک به درازای ۲۰ تا ۲۵ سانتیمتر
نگاره: Richard Lee
(آشنایی بیشتر با لاکپشت جعبهای آمبوینا)
نام: لاکپشت جعبهای سرزرد Yellow-headed box turtle
نام علمی: Cuora aurocapitata
پایندگی: گونهی رو به نابودی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: رود یانگتسه و شاخههای آن در استان آنهوئی در شرق کشور چین در شرق قارهی آسیا
اندازه: لاک به درازای ۱۵ سانتیمتر
نگاره: Klaus Rudloff
نام: لاکپشت جعبهای بورِت Bourret's box turtle
نام علمی: Cuora bourreti
پایندگی: گونهی رو به نابودی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگلهای کشورهای ویتنام و لائوس در جنوب شرقی قارهی آسیا
اندازه: لاک به درازای ۲۰ سانتیمتر
نگاره: Angus McNab
نام: لاکپشت جعبهای سهخط ویتنامی Vietnamese three-striped box turtle
نام علمی: Cuora cyclornata
پایندگی: گونهی رو به نابودی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جویبارها و کرانههای رودهای منطقهی خودمختار گوانگشی کشور چین و شمال کشورهای ویتنام و لائوس در جنوب شرقی قارهی آسیا
اندازه: لاک به درازای ۳۰ سانتیمتر
نگاره: Klaus Rudloff
نام: لاکپشت جعبهای چینی Chinese box turtle
نام علمی: Cuora flavomarginata
پایندگی: گونهی در دسترس آسیب (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگلها، چمنزارها، رودها، جویبارها و شالیزارهای برنج کشورهای چین و ژاپن و جزیرهی تایوان در شرق قارهی آسیا
اندازه: وزن ۱ کیلوگرم، لاک به درازای ۱۲ تا ۱۹ سانتیمتر
نگاره: R. Tanaka
(آشنایی بیشتر با لاکپشت جعبهای چینی)
نام: لاکپشت جعبهای هندوچینی Indochinese box turtle
نام علمی: Cuora galbinifrons
پایندگی: گونهی رو به نابودی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگلهای استان هاینان و منطقهی خودمختار گوانگشی در جنوب کشور چین، شمال و مرکز ویتنام و بخشهایی از لائوس در جنوب شرقی قارهی آسیا
اندازه: لاک به درازای ۲۰ سانتیمتر
نگاره: Johannes Pfleiderer
نام: لاکپشت جعبهای مککُرد McCord's box turtle
نام علمی: Cuora mccordi
پایندگی: گونهی رو به نابودی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگلهای منطقهی خودمختار گوانگشی در جنوب کشور چین در شرق قارهی آسیا
اندازه: لاک به درازای ۱۴ تا ۱۸ سانتیمتر
نگاره: -
نام: لاکپشت جعبهای تیغهدار Keeled box turtle
نام علمی: Cuora mouhotii
پایندگی: گونهی در دسترس آسیب (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگلهای کشورهای چین، شمال شرقی هند، ویتنام، لائوس، میانمار و تایلند در شرق و جنوب شرقی قارهی آسیا
اندازه: لاک به درازای ۲۰ سانتیمتر
نگاره: Angus McNab
نام: لاکپشت جعبهای پَن Pan's box turtle
نام علمی: Cuora pani
پایندگی: گونهی رو به نابودی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: رود یانگتسه و شاخههای آن در استانهای شاآنشی، سیچوآن و هوبئی در مرکز کشور چین در شرق قارهی آسیا
اندازه: لاک به درازای ۱۱ سانتیمتر برای نرها و ۱۶ سانتیمتر برای مادهها
نگاره: Turtleconservancy
نام: لاکپشت جعبهای ویتنام جنوبی Southern Vietnamese box turtle
نام علمی: Cuora picturata
پایندگی: گونهی رو به نابودی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگلهای کوهستانی استانهای خان هوا و فو ین در جنوب شرقی کشور ویتنام در جنوب شرقی قارهی آسیا
اندازه: لاک به درازای ۲۰ سانتیمتر
نگاره: Ulrich Hennen
نام: لاکپشت جعبهای سهخط چینی Chinese three-striped box turtle
نام علمی: Cuora trifasciata
پایندگی: گونهی رو به نابودی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگلهای استان هاینان در جنوب کشور چین در شرق قارهی آسیا
اندازه: لاک به درازای ۲۰ تا ۲۵ سانتیمتر
نگاره: -
نام: لاکپشت جعبهای یوننان Yunnan box turtle
نام علمی: Cuora yunnanensis
پایندگی: گونهی رو به نابودی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگلهای استان یوننان در جنوب کشور چین در شرق قارهی آسیا
اندازه: لاک به درازای ۱۸ سانتیمتر
نگاره: Torsten Blanck
نام: لاکپشت جعبهای ژو Zhou's box turtle
نام علمی: Cuora zhoui
پایندگی: گونهی رو به نابودی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگلهای استان یوننان و منطقهی خودمختار گوانگشی در جنوب کشور چین در شرق قارهی آسیا
اندازه: لاک به درازای ۱۸ سانتیمتر
نگاره: Ulrich Hennen
سردهی برکهایهای سیاه Geoclemys
نام: لاکپشت برکهای سیاه Black pond turtle
نام علمی: Geoclemys hamiltonii
پایندگی: گونهی در دسترس آسیب (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: رودها، آبگیرها و دریاچههای جنوب پاکستان، شمال شرقی هند، نپال، سریلانکا و بنگلادش در جنوب قارهی آسیا
اندازه: لاک به درازای ۴۱ سانتیمتر
نگاره: Scott Trageser
سردهی سینه سیاهها Geoemyda
نام: لاکپشت برگی سینهسیاه ریوکیو Ryukyu black-breasted leaf turtle
نام علمی: Geoemyda japonica
پایندگی: گونهی در دسترس آسیب (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگلهای جزیرههای ریوکیوی کشور ژاپن در شرق قارهی آسیا
زیستگاه: جنگلهای جزیرههای ریوکیوی کشور ژاپن در شرق قارهی آسیا
نگاره: kfbg.org
نام: لاکپشت برگی سینهسیاه Black-breasted leaf turtle
نام علمی: Geoemyda spengleri
پایندگی: گونهی در دسترس آسیب (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگلهای جنوب شرقی کشور چین و شمال ویتنام در جنوب شرقی قارهی آسیا
نگاره: Dale Martin
اندازه: لاک به درازای ۱۱ سانتیمتر
گونههای خانوادهی لاکپشتان برکهای (بخش نخست) - (بخش دوم) - (بخش سوم)
بنمایگان: wikipedia - encyclopedia
گردآوری: فرتورچین