خانواده‌ی اسبان Equidae، خانواده‌ای از زیرراسته‌ی اسب‌سانیان، از راسته‌ی تک‌سم‌سانان و از رده‌ی پستانداران هستند. به جانورانی همچون اسب‌ها، کرگدن‌ها و تاپیرها که دارای یک سُم هستند، تک‌سم‌سانان و به جانورانی همانند گاوها، گوزن‌ها و بزها که دارای یک جفت سُم هستند، جفت‌سم‌سانان گفته می‌شود. از برجسته‌ترین گونه‌های این خانواده می‌توان اسب یا اسب رام‌شده، خر یا خر رام‌شده، گورخر آسیایی، گورخر گروی و گورخر دشتی را نام برد. گونه‌های خانواده‌ی اسبان بیشتر در شرق و جنوب قاره‌ی آفریقا، منطقه‌ی خاورمیانه و آسیای میانه تا مغولستان یافت می‌شوند؛ ولی گونه‌های رام شده‌ی آنان در سراسر جهان زندگی می‌کنند.
این جانوران بدنی تنومند، پاهایی بلند، دُمی دراز و موهایی انبوه و کوتاه دارند. همچنین آنان گردنی کلفت و بلند، سری بزرگ و کشیده، گوش‌هایی دراز و چشمانی درشت دارند. در میان پستانداران خشکی‌زی، اسب‌ها بزرگ‌ترین چشم را دارند. بیشتر گونه‌های این خانواده دارای یالی در گردن و دسته‌مویی در پیشانی هستند. گونه‌های خانواده‌ی اسبان همگی سُم‌رو هستند و بر روی نوک انگشتان پا راه می‌روند. اسب‌ها تنها یک انگشت در هر یک از پاهای خود دارند که با سُم بزرگی پایان می‌یابد. سُم، پوششی سخت در نوک انگشتان پای پستانداران سُم‌دار است که از جنس کراتین ساخته شده و از بخش نرم ته پاهای آنان در برابر آسیب‌ها جلوگیری می‌کند.
همه‌ی گونه‌های خانواده‌ی اسبان، گیاه‌خوار و بیشتر چرنده هستند. دندان‌های آسیای آنان پهن و تاج‌دار است و برای جویدن گیاهان کاربرد دارند. همچنین این جانوران با گاز گرفتن و لگد زدن از خود دفاع می‌کنند. برخی از آنان دوندگان سریعی هستند و می‌توانند برای زمانی دراز به‌گونه‌ی یکنواخت بدوند. اسب‌ها می‌توانند به‌گونه‌ی ایستاده بخوابند. آنان روزها ایستاده می‌خوابند و شب‌ها برای خوابیدن دراز می‌کشند. دستگاه ایستایی اسب‌ها دربرگیرنده‌ی مجموعه‌ای از رباط‌ها، زردپی‌ها و ماهیچه‌هایی‌ست که مفصل‌های اصلی دست و پای آنان را هنگام خواب کوتاه، قفل می‌کند. حس‌های اسب‌ها از حس‌های آدمی نیرومندترند. آنان بینایی، شنوایی، بویایی، چشایی و لامسه‌ی بسیار خوبی دارند. اسب یا اسب رام‌شده با وزن ۲۲۷ تا ۹۰۰ کیلوگرم و درازای ۲۲۰ تا ۲۸۰ سانتی‌متر، بزرگ‌ترین گونه‌ی خانواده‌ی اسبان به‌شمار می‌رود. در این نوشته با ۶ گونه، ۴ زیرگونه و ۶ جانور دورگه‌ی این خانواده آشنا می‌شویم.
زیرخانواده‌ی اسبیان Equinae
سرده‌ی اسب‌ها Equus
نام: اسب (اسب رام‌شده) Horse
نام علمی: Equus ferus caballus
(اسب یا اسب رام شده، زیرگونه‌ی اسب وحشی Wild horse، با نام علمی Equus ferus است.)
پایندگی: گونه‌ی در دسترس آسیب (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: زیستگاه‌های گوناگون در سراسر جهان (بیشتر سبزه‌زارها، سبزدشت‌ها و گرم‌دشت‌ها، همچنین منطقه‌های نیمه‌بیابانی، باتلاق‌ها، مرداب‌ها و درخت‌زارها)
اندازه: بیشتر: وزن ۲۲۷ تا ۹۰۰ کیلوگرم، سر و بدن به درازای ۲۲۰ تا ۲۸۰ سانتی‌متر (اسب‌های سواری کم‌وزن: وزن ۳۸۰ تا ۵۵۰ کیلوگرم، بلندای بدن تا شانه‌ها (جدوگاه) ۱۴۲ تا ۱۶۳ سانتی‌متر؛ اسب‌های سواری بزرگ‌تر: وزن ۵۰۰ تا ۶۰۰ کیلوگرم، بلندای بدن تا شانه‌ها (جدوگاه) ۱۵۷ تا ۱۷۳ سانتی‌متر؛ اسب‌های سنگین‌وزن: وزن ۷۰۰ تا ۱۰۰۰ کیلوگرم، بلندای بدن تا شانه‌ها (جدوگاه) ۱۶۳ تا ۱۸۳ سانتی‌متر؛ بزرگ‌ترین اسب (اسبی شایری به‌نام «سمپسون»، زاده شده در سال ۱۸۴۸): وزن ۱۵۲۴ کیلوگرم، بلندای بدن تا شانه‌ها (جدوگاه) ۲۱۹ سانتی‌متر؛ کوچک‌ترین اسب (اسبی مینیاتوری به‌نام «تامبلینا» زاده شده در سال ۲۰۰۱): وزن ۲۶ کیلوگرم، بلندای بدن تا شانه‌ها (جدوگاه) ۴۳ سانتی‌متر)
نگاره: Alirezahbn
(آشنایی بیشتر با اسب یا اسب رام‌شده)
نام: تارپان (اسب وحشی اوراسیایی) Tarpan
نام علمی: Equus ferus ferus
پایندگی: گونه‌ی نابود شده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN) (نابود شده در سال ۱۹۰۹)
زیستگاه: سبزدشت‌ها و درخت‌زارهای قاره‌های اروپا و آسیا
اندازه: بلندای بدن تا شانه‌ها (جدوگاه) ۱۴۰ تا ۱۴۵ سانتی‌متر
نگاره: Scherer
واپسین اسب تارپان در سال ۱۹۰۹ در باغ وحشی در کشور روسیه درگذشت. نگاره‌ی بالا نیز تنها نگاره‌ی به‌جا مانده از یک تارپان است که در سال ۱۸۸۴ منتشر شده است. این تارپان در سال ۱۸۸۷ در باغ وحش شهر مسکو در کشور روسیه درگذشت.
نام: اسب شوالسکی Przewalski's horse
نام علمی: Equus ferus przewalskii
پایندگی: گونه‌ی در دسترس آسیب (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: سبزدشت‌های آسیای میانه به‌ویژه کشور مغولستان
اندازه: وزن ۳۰۰ کیلوگرم، سر و بدن به درازای ۲۱۰ سانتی‌متر، بلندای بدن تا شانه‌ها (جدوگاه) ۱۲۲ تا ۱۴۲ سانتی‌متر
نگاره: Kikimalou
اسب شوالسکی یا پرژوالسکی یا پرزووالسکی یا تاخی Takhi یا اسب جونغارستانی Dzungarian horse یا اسب وحشی مغولی Mongolian wild horse، تنها زیرگونه‌ی به‌جا مانده از «اسب‌های وحشی راستین» است.
نام: خر وحشی آفریقایی African wild ass
نام علمی: Equus africanus
(خر رام شده Donkey، خر وحشی نوبیایی Nubian wild ass و خر وحشی سومالی Somali wild ass زیرگونه‌های این جانورند.)
پایندگی: گونه‌ی رو به نابودی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: بیابان‌ها و دیگر منطقه‌های خشک کشورهای اریتره، اتیوپی و سومالی در منطقه‌ی شاخ آفریقا (در گذشته در کشورهای سودان، مصر و لیبی نیز یافت می‌شدند.)
اندازه: وزن ۲۵۰ کیلوگرم، بلندای بدن تا شانه‌ها (جدوگاه) ۱۲۰ سانتی‌متر
نگاره: Ericj
نام: خر (الاغ یا خر رام‌شده) Donkey
نام علمی: Equus africanus asinus
(خر یا الاغ یا خر رام‌شده Domestic donkey، زیرگونه‌ی خر وحشی آفریقایی African wild ass با نام علمی Equus africanus است.)
پایندگی: گونه‌ی رو به نابودی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: زیستگاه‌های گوناگون در سراسر جهان
اندازه: وزن ۲۵۰ کیلوگرم، بلندای بدن تا شانه‌ها (جدوگاه) ۱۱۰ تا ۱۴۰ سانتی‌متر
نگاره: Maggie230
(آشنایی بیشتر با خر یا الاغ یا خر رام‌شده)
نام: گورخر آسیایی (خر وحشی آسیایی) Onager
نام علمی: Equus hemionus
پایندگی: گونه‌ی در نزدیکی هشدار (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: منطقه‌های بیابانی و نیمه‌بیابانی، واحه‌ها، سبزه‌زارها، گرم‌دشت‌ها، درختچه‌زارها، سبزدشت‌ها، سبزدشت‌های کوهستانی و رشته‌کوه‌های بخش‌هایی از کشورهای ایران، پاکستان، هند، مغولستان، قزاقستان، ازبکستان، ترکمنستان و چین در قاره‌ی آسیا
اندازه: وزن ۲۰۰ تا ۲۹۰ کیلوگرم، سر و بدن به درازای ۲۱۰ تا ۲۵۰ سانتی‌متر
نگاره: Gary Stephenson
(آشنایی بیشتر با گورخر آسیایی یا خر وحشی آسیایی)
نام: خر وحشی تبتی Kiang
نام علمی: Equus kiang
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: چمن‌زارهای آلپی، سبزدشت‌ها، سبزه‌زارها و درختچه‌زارهای کوهستانی و منطقه‌های بیابانی و نیمه‌بیابانی منطقه‌ی تبت در شرق چین و بخش‌های کوچکی از کشورهای هند، نپال، پاکستان و تاجیکستان در قاره‌ی آسیا
اندازه: وزن ۳۵۰ تا ۴۰۰ کیلوگرم برای نرها و ۲۵۰ تا ۳۰۰ کیلوگرم برای ماده‌ها، سر و بدن به درازای ۱۸۲ تا ۲۱۴ سانتی‌متر، دُم به درازای ۳۲ تا ۴۵ سانتی‌متر، بلندای بدن تا شانه‌ها (جدوگاه) ۱۳۲ تا ۱۴۲ سانتی‌متر (خر وحشی تبتی بزرگ‌ترین گونه‌ی خر وحشی در جهان است.)
نگاره: Ahbleza_513
نام: گورخر گروی (گورخر شاهی) Grevy's zebra
نام علمی: Equus grevyi
پایندگی: گونه‌ی در دسترس آسیب (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: سبزه‌زارهای خشک و نیمه‌خشک و گرم‌دشت‌های اقاقیای بخش‌های کوچکی از کشورهای کنیا و اتیوپی در منطقه‌ی شاخ قاره‌ی آفریقا
اندازه: وزن ۳۵۰ تا ۴۵۰ کیلوگرم، سر و بدن به درازای ۲۵۰ تا ۲۷۵ سانتی‌متر، دُم به درازای ۵۵ تا ۷۵ سانتی‌متر، بلندای بدن تا شانه‌ها (جدوگاه) ۱۴۵ تا ۱۶۰ سانتی‌متر (نرها ۱۰ درصد بزرگ‌ترند.)
نگاره: Mark mark
(آشنایی بیشتر با گورخر گروی یا گورخر شاهی)
نام: گورخر دشتی Plains zebra
نام علمی: Equus quagga
پایندگی: گونه‌ی در نزدیکی هشدار (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: گرم‌دشت‌ها و سبزه‌زارهای باز، درخت‌زارها و درختچه‌زارهای باز و گاهی منطقه‌های تپه‌ای و کوهستانی بخش‌هایی از کشورهای کنیا، تانزانیا، اتیوپی، سودان، نامیبیا، آنگولا، آفریقای جنوبی، اوگاندا، رواندا، بوتسوانا، زیمباوه، زامبیا، موزامبیک و مالاوی در شرق و جنوب قاره‌ی آفریقا
اندازه: وزن ۲۲۰ تا ۳۲۲ کیلوگرم برای نرها و ۱۷۵ تا ۲۵۰ کیلوگرم برای ماده‌ها، سر و بدن به درازای ۲۱۷ تا ۲۴۶ سانتی‌متر، دُم به درازای ۴۷ تا ۵۶/۵ سانتی‌متر، بلندای بدن تا شانه‌ها (جدوگاه) ۱۲۷ تا ۱۴۰ سانتی‌متر
نگاره: Oleg Nabrovenkov
(آشنایی بیشتر با گورخر دشتی)
نام: گورخر کوهی Mountain zebra
نام علمی: Equus zebra
پایندگی: گونه‌ی آسیب‌پذیر (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: دامنه‌ی کوه‌ها و سبزه‌زارها و درخت‌زارهای باز بخش‌هایی از استان‌های کیپ غربی و کیپ شرقی کشور آفریقای جنوبی (زیرگونه‌ی گورخر کوهی دماغه Cape mountain zebra) و بخش‌هایی از جنوب غربی کشور آنگولا و غرب نامیبیا (زیرگونه‌ی گورخر کوهی هارتمن Hartmann's mountain zebra) در جنوب قاره‌ی آفریقا
اندازه: وزن ۲۰۴ تا ۳۷۲ کیلوگرم، سر و بدن به درازای ۲۱۰ تا ۲۶۰ سانتی‌متر، دُم به درازای ۴۰ تا ۵۵ سانتی‌متر، بلندای بدن تا شانه‌ها (جدوگاه) ۱۱۶ تا ۱۵۰ سانتی‌متر
نگاره: Bernard DUPONT
(آشنایی بیشتر با گورخر کوهی)
جانوران دورگه‌ی خانواده‌ی اسبان
جانور دورگه جانوری است که از جفتگیری دو گونه‌ی متفاوت زاده می‌شود و توانایی زادآوری ندارد. از خانواده‌ی اسبان چندین جانور دورگه پدید آمده است که برخی از آنان بر این پایه‌اند:
قاطر یا اَستَر یا خراسب Mule، جانوری است که از جفتگیری خر نر و اسب ماده پدید آمده است.
نگاره: Romorgan
یابو یا اسب‌خر Hinny، جانوری است که از جفتگیری اسب نر و خر ماده پدید آمده است.
نگاره: Gerard Lacz
زورس یا گورخراسب Zorse، جانوری است که از جفتگیری گورخر نر و اسب ماده پدید آمده است.
نگاره: Paul Godard
هبرا یا اسب‌گورخر Hebra، جانوری است که از جفتگیری گورخر ماده و اسب نر پدید آمده است.
نگاره: Fahrtenleser
زونکی یا گورخرخر Zonkey، جانوری است که از جفتگیری گورخر نر و خر ماده پدید آمده است.
نگاره: Kristofer Rowe
دونکرا یا خرگورخر Donkra، جانوری است که از جفتگیری خر نر و گورخر ماده پدید آمده است.
نگاره: Anton Best
بن‌مایگان: wikipedia - animaldiversity
گردآوری: فرتورچین
