خانواده‌ی لاک‌پشتان گردن‌ماری یا خانواده‌ی لاک‌پشتان کنارگردن آسترو-آمریکای جنوبی Chelidae، خانواده‌ای از زیرراسته‌ی کنارگردن‌سانیان، از راسته‌ی لاک‌پشت‌سانان و از رده‌ی خزندگان هستند. به لاک‌پشت‌هایی که نمی‌توانند همه‌ی سر و گردن خود را به زیر لاک بکشند، کنارگردن گفته می‌شود. از برجسته‌ترین گونه‌های این خانواده می‌توان لاک‌پشت‌های ماتا ماتا، گردن‌ماری کَن، گردن‌دراز شرقی و باتلاقی سربزرگ پانتانال را نام برد. گونه‌های خانواده‌ی لاک‌پشتان گردن‌ماری در استرالیا، جزیره‌ی گینه‌ی نو، بخش‌هایی از اندونزی و سراسر آمریکای جنوبی زندگی می‌کنند. این جانوران پوستی کلفت و پولک‌دار، دست‌ها و پاهایی کلفت، دُمی کوتاه، گردنی دراز و آرواره‌هایی پُرتوان دارند. این لاک‌پشت‌ها نمی‌توانند همه‌ی گردن خود را به زیر لاک بکشند، از همین روی آن را در جلوی لاک خم می‌کنند. همچنین آنان ۵ انگشت پرده‌دار و پنجه‌دار در دست‌ها و ۴ انگشت پرده‌دار و پنجه‌دار در پاهای‌شان دارند. بیشتر گونه‌های خانواده‌ی لاک‌پشتان گردن‌ماری کم‌وبیش آبزی هستند و در رودها، دریاچه‌ها و آبگیرهای آب شیرین زندگی می‌کنند. بیشتر گونه‌های این خانواده گوشت‌خوار و برخی همه‌چیزخوارند. لاک‌پشت باتلاقی گردن‌خاری سیاه با درازای ۱۷ سانتی‌متر و لاک‌پشت ماتا ماتا با درازای ۹۵ سانتی‌متر، کوچک‌ترین و بزرگ‌ترین گونه‌های خانواده‌ی لاک‌پشتان گردن‌ماری به‌شمار می‌روند. در این نوشته که به بخش نخست خانواده‌ی لاک‌پشتان گردن‌ماری می‌پردازد با ۲۰ گونه (از ۳۹ گونه) آشنا می‌شویم.
چند نکته برای آشنایی بیشتر با لاک‌پشت‌ها: لاک‌پشت‌ها خزندگانی با لاک استخوانی یا غضروفی هستند. این لاک یا صدف، استخوان‌ها و بخش‌های نرم و آسیب‌پذیر بدن را می‌پوشاند. ستون مهره‌ها، دنده‌ها و چند استخوان دیگر لاک‌پشت به رویه‌ی درونی این لاک پیوند دارند. از همین روست که جانورانی کُندرو و کم‌وبیش سنگین‌وزن هستند. آنان در هنگام ترس می‌توانند سر، دست و پای خود را به درون لاک کشیده و پنهان شوند. لاک پشتی آنان پشت‌لاک و لاک زیرین‌شان زیرلاک نام دارند. در بیشتر لاک‌پشت‌ها رویه‌ی بیرونی لاک آنان، با پولک‌های بزرگ، زبر و تیزی به‌نام سپرچه پوشیده شده است. برخی دیگر از لاک‌پشت‌ها همچون لاک‌پشت‌های چرمی و لاک‌پشت‌های نرم‌لاک، لاکی چرمی و سبک دارند. سبکی لاک این لاک‌پشت‌ها سرعت آنان را در شنا افزایش داده و از فرو رفتن آنان در آب جلوگیری می‌کند.
پوست بدن لاک‌پشت‌ها کلفت و پولک‌دار است. پوست این جانوران در برابر خشکی، سرما، گرما و پرتو فرابنفش پایدار است و بدین‌گونه زندگی در آب و هواهای سخت را برای آنان آسان می‌کند. گونه‌های خشکی‌زی این جانوران دارای دست‌ها و پاهایی با ۵ انگشت پنجه‌دار هستند، ولی گونه‌های آب‌زی دست‌ها و پاهایی باله‌مانند دارند. لاک‌پشت‌ها آرواره‌هایی نیرومند و بدون دندان دارند. در پیرامون این آرواره‌ها، استخوان‌ها و برآمدگی‌های شاخ‌مانندی جای دارد که در لاک‌پشتان گیاه‌خوار، پهن و در لاک‌پشتان گوشت‌خوار بسیار تیز هستند. لاک‌پشتان گیاه‌خوار با برآمدگی‌های پهن خود گیاهان را می‌جوند و لاک‌پشتان گوشت‌خوار با برآمدگی‌های تیز، شکار را تکه‌تکه می‌کنند. این جانوران بینایی و بویایی بسیار خوبی دارند، ولی از آن‌جا که گوش بیرونی ندارند، شنوایی آنان کم‌توان است. گستره‌ی شنوایی لاک‌پشت‌ها میان ۲۰۰ تا ۷۵۰ هرتز است، ولی گستره‌ی شنوایی آدمیان میان ۲۰ تا ۲۰۰۰۰ هرتز است.

سرده‌ی گردن‌ماری‌های استرالیایی Chelodina

نام: لاک‌پشت گردن‌ماری کَن Cann's snake-necked turtle
نام علمی: Chelodina canni
پایندگی: گونه‌ی بررسی نشده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: تالاب‌ها و باتلاق‌های شمال و شمال شرقی کشور استرالیا در قاره‌ی اقیانوسیه
اندازه: لاک به درازای ۱۷ سانتی‌متر برای نرها و ۲۴ سانتی‌متر برای ماده‌ها
نگاره: Ian Bool
(آشنایی بیشتر با لاک‌پشت گردن‌ماری کَن)

نام: لاک‌پشت گردن‌دراز شرقی Eastern long-necked turtle
نام علمی: Chelodina longicollis
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: تالاب‌ها، باتلاق‌ها، جویبارها و رودهای شرق و جنوب شرقی کشور استرالیا در قاره‌ی اقیانوسیه
اندازه: وزن ۴۴۴ تا ۸۱۶ گرم، لاک به درازای ۲۵ سانتی‌متر
نگاره: Jules Farquhar
(آشنایی بیشتر با لاک‌پشت گردن‌دراز شرقی)

نام: لاک‌پشت گردن‌ماری جزیره‌ی روتی Roti Island snake-necked turtle
نام علمی: Chelodina mccordi
پایندگی: گونه‌ی رو به نابودی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: دریاچه‌های کوچک، باتلاق‌ها و شالیزارهای برنج جزیره‌ی روتی وابسته به استان نوسا تنگارای شرقی کشور اندونزی در جنوب شرقی قاره‌ی آسیا
اندازه: وزن ۴۴۴ تا ۸۱۶ گرم، لاک به درازای ۱۵ تا ۲۱ سانتی‌متر
نگاره: H. Zell
(آشنایی بیشتر با لاک‌پشت گردن‌ماری جزیره‌ی روتی)

نام: لاک‌پشت گردن‌ماری گینه‌ی نو New Guinea snake-necked turtle
نام علمی: Chelodina novaeguineae
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: رودها و جویبارهای جنگلی و باتلاق‌های استان غربی کشور پاپوآ گینه‌ی نو در قاره‌ی اقیانوسیه
اندازه: لاک به درازای ۳۰ سانتی‌متر
نگاره: Joel Sartore

نام: لاک‌پشت اشتاینداخنر Steindachner's turtle
نام علمی: Chelodina steindachneri
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: رودها و باتلاق‌های ایالت استرالیای غربی در کشور استرالیا در قاره‌ی اقیانوسیه
اندازه: لاک به درازای ۲۱ سانتی‌متر
نگاره: Brian Bush

نام: لاک‌پشت گردن‌ماری سنداِستون Sandstone snake-necked turtle
نام علمی: Chelodina burrungandjii
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: رودها، آبگیرها و تالاب‌های سرزمین شمالی کشور استرالیا در قاره‌ی اقیانوسیه
اندازه: لاک به درازای ۳۱/۶ سانتی‌متر
نگاره: Melissa Bruton

نام: لاک‌پشت گردن‌ماری لاک‌پهن Broad-shelled snake-necked turtle
نام علمی: Chelodina expansa
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: رودها، دریاچه‌های طوقی و آبگیرهای دشت‌های تندآبی جنوب شرقی کشور استرالیا در قاره‌ی اقیانوسیه
اندازه: لاک به درازای ۵۰ سانتی‌متر
نگاره: Jules Farquhar

نام: لاک‌پشت گردن‌ماری داروین Darwin snake-necked turtle
نام علمی: Chelodina kurrichalpongo
پایندگی: گونه‌ی بررسی نشده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: رودها و باتلاق‌های سرزمین شمالی و ایالت استرالیای غربی در کشور استرالیا در قاره‌ی اقیانوسیه
اندازه: -
نگاره: Anders Zimny

نام: لاک‌پشت گردن‌ماری پارکِر Parker's snake-necked turtle
نام علمی: Chelodina parkeri
پایندگی: گونه‌ی در نزدیکی هشدار (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: رودها، دریاچه‌ها و باتلاق‌های استان غربی کشور پاپوآ گینه‌ی نو در قاره‌ی اقیانوسیه
اندازه: لاک به درازای ۲۷ سانتی‌متر
نگاره: Jasper @Rzubio

نام: لاک‌پشت گردن‌ماری شمالی Northern snake-necked turtle
نام علمی: Chelodina rugosa
پایندگی: گونه‌ی در نزدیکی هشدار (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: رودها، جویبارها، آبگیرها و باتلاق‌های شمال کشور استرالیا و جنوب کشور پاپوآ گینه‌ی نو در قاره‌ی اقیانوسیه
اندازه: لاک به درازای ۳۰ سانتی‌متر
نگاره: Anders Zimny

نام: لاک‌پشت گردن‌ماری سینه‌باریک Narrow-breasted snake-necked turtle
نام علمی: Chelodina oblonga
پایندگی: گونه‌ی در نزدیکی هشدار (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: رودهای کوچک و باتلاق‌های جنوب غربی ایالت استرالیای غربی کشور استرالیا در قاره‌ی اقیانوسیه
اندازه: لاک به درازای ۳۱ سانتی‌متر
نگاره: John Anderson

سرده‌ی گازگیرهای استرالیایی Elseya

نام: لاک‌پشت گازگیر براندِرهورست Branderhorst's snapping turtle
نام علمی: Elseya branderhorsti
پایندگی: گونه‌ی آسیب‌پذیر (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: رودها و باتلاق‌های جنوب جزیره‌ی گینه‌ی نو در قاره‌ی اقیانوسیه
اندازه: لاک به درازای ۴۰ سانتی‌متر
نگاره: KevinB

نام: لاک‌پشت گازگیر گلوسفید White-throated snapping turtle
نام علمی: Elseya albagula
پایندگی: گونه‌ی در دسترس آسیب (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: رودها و باتلاق‌های جنوب شرقی ایالت کوئینزلند کشور استرالیا در قاره‌ی اقیانوسیه
اندازه: لاک به درازای ۴۵ سانتی‌متر
نگاره: Matt Summerville

نام: لاک‌پشت گازگیر شاخاب Gulf snapping turtle
نام علمی: Elseya lavarackorum
پایندگی: گونه‌ی در دسترس آسیب (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: رودهای شمال غربی ایالت کوئینزلند و شمال شرقی سرزمین شمالی کشور استرالیا در قاره‌ی اقیانوسیه
اندازه: لاک به درازای ۳۵ سانتی‌متر
نگاره: Matthew McIntosh

سرده‌ی کوتاه‌گردن‌های استرالیایی Emydura

نام: لاک‌پشت سرخ‌چهره‌ی شمالی Northern red-faced turtle
نام علمی: Emydura australis
پایندگی: گونه‌ی بررسی نشده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: رودها، جویبارها و باتلاق‌های شمال کشور استرالیا در قاره‌ی اقیانوسیه
اندازه: لاک به درازای ۳۰ سانتی‌متر
نگاره: Anders Zimny

نام: لاک‌پشت رودخانه‌ی مَک‌کواری Macquarie River turtle
نام علمی: Emydura macquarii
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: دریاچه‌های جزیره‌ی فریزر در کرانه‌های شرقی کشور استرالیا در قاره‌ی اقیانوسیه
اندازه: لاک به درازای ۲۵ تا ۲۹ سانتی‌متر
نگاره: Jules Farquhar
(آشنایی بیشتر با لاک‌پشت رودخانه‌ی مَک‌کواری)

نام: لاک‌پشت گردن‌کوتاه شکم‌سرخ Red-bellied short-necked turtle
نام علمی: Emydura subglobosa
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: رودها، باتلاق‌ها، آبگیرها و تالاب‌های شمال ایالت کوئینزلند کشور استرالیا و جنوب کشور پاپوآ گینه‌ی نو در قاره‌ی اقیانوسیه
اندازه: وزن ۵۰۰ گرم، لاک به درازای ۱۳/۳ تا ۱۷/۳ سانتی‌متر برای نرها و ۱۵/۲ تا ۲۵/۵ سانتی‌متر برای ماده‌ها
نگاره: Jirka Schmidt
(آشنایی بیشتر با لاک‌پشت گردن‌کوتاه شکم‌سرخ)

نام: لاک‌پشت رُخ‌زرد شمالی Northern yellow-faced turtle
نام علمی: Emydura tanybaraga
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: رودهای آرام، جویبارها و باتلاق‌های شمال کشور استرالیا در قاره‌ی اقیانوسیه
اندازه: لاک به درازای ۲۸/۵ سانتی‌متر
نگاره: Jules Farquhar

نام: لاک‌پشت گردن‌کوتاه ویکتوریا Victoria short-necked turtle
نام علمی: Emydura victoriae
پایندگی: گونه‌ی بررسی نشده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: رودها، جویبارها و باتلاق‌های شمال کشور استرالیا در قاره‌ی اقیانوسیه
اندازه: لاک به درازای ۳۰ سانتی‌متر
نگاره: Angus McNab

سرده‌ی لاک‌پشت‌های رودخانه‌ی مری Elusor

نام: لاک‌پشت رودخانه‌ی مری Mary River turtle
نام علمی: Elusor macrurus
پایندگی: گونه‌ی در دسترس آسیب (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: رود مری در جنوب شرقی ایالت کوئینزلند کشور استرالیا در قاره‌ی اقیانوسیه
اندازه: لاک به درازای ۵۰ سانتی‌متر
نگاره: Gary Stephenson

گونه‌های خانواده‌ی لاک‌پشتان گردن‌ماری (بخش نخست) - (بخش دوم)

بن‌مایگان: wikipedia - animaldiversity - anbg.gov - encyclopedia
گردآوری: فرتورچین