نام: گورستان مکلی Makli Necropolis
نام ثبت شده در میراث جهانی یونسکو:
یادمان‌های تاریخی در مکلی، تهته Historical Monuments at Makli, Thatta
گونه: فرهنگی
تاریخ ثبت: ۱۹۸۱
شماره‌ی ثبت: ۱۴۳
کشور: پاکستان
جایگاه: شهر تهته، ایالت سند
گستره: ۱۰ کیلومتر مربع
ساخت: سده‌های ۱۴ تا ۱۸ میلادی
به فرمان: جم تماچی پادشاه جامیان
درباره‌ی میراث: گورستان مکلی یا شهر مردگان مکلی در پیرامون شهر «تهته» جای گرفته است. این گورستان از بزرگ‌ترین «شهر مردگان» جهان شمرده می‌شود که آرامگاه‌ها و یادمان‌های آن از سده‌های ۱۴ تا ۱۸ میلادی به یادگار مانده‌اند. گورستان مکلی دربرگیرنده‌ی نزدیک به ۵۰۰۰۰۰ تا ۱۰۰۰۰۰۰ آرامگاه و چندین ساختمان بزرگ آیین خاک‌سپاری‌ست که در دوره‌ای ۴۰۰ ساله ساخته شده‌اند. پادشاهان، شهبانوان، فرمانداران، قدیسان، دانشوران و فیلسوفان در این گورستان و در گورهای آجری یا سنگی به خاک سپرده شده‌اند.
نام این گورستان و تپه‌های پیرامون آن از افسانه‌ای گرفته شده که در آن یک حاجی در این منطقه بازایستاده و آن را «مکه» می‌نامد. سپس یک صوفی به‌نام «شیخ حمد جمالی» پس از شنیدن داستان حاجی، این منطقه را «مکلی» یا «مکه‌ی کوچک» نام‌گذاری می‌کند.
«شیخ حمد جمالی» روحانی و شاعر صوفی، خانقاه صوفیان را در «مکلی» پایه‌گذاری کرد و سرانجام در همان‌جا به خاک سپرده شد. «جم تماچی» پادشاه دودمان «جامیان» شیخ را گرامی می‌داشت و آرزو می‌کرد که در نزدیکی او به‌خاک سپرده شود. از همین روی «مکلی» را به جایی برای آیین خاکسپاری برگزید. این گورستان در زمان فرمانروایی دودمان «جامیان» که میان سال‌های ۱۳۳۶ تا ۱۵۲۴ بر «سند» فرمان می‌راندند، پرآوازه بود.
در گورستان مکلی آرامگاه‌های پادشاهی به دو شاخه بخش‌بندی می‌شوند. نخست شاخه‌ای که دربرگیرنده‌ی آرامگاه‌های فرمانروایان دودمان «جامیان» است و دوم شاخه‌ای که آرامگاه‌های فرمانروایان «ترخان»، «ارغون» و «گورکانیان هند» را دربرمی‌گیرد. از دیدگاه معماری بسیاری از آرامگاه‌های این گورستان، وابسته به زمان امپراتوری «گورکانی هند» و میان سال‌های ۱۵۷۰ تا ۱۶۴۰ است. از برجسته‌ترین آرامگاه‌های گورستان مکلی می‌توان آرامگاه‌های «جم نظام الدین دوم»، «دیوان شورفا خان»، «عیسی خان» جوان و پدرش «جان بابا» را نام برد. «جم نظام الدین دوم» پانزدهمین پادشاه دودمان «جامیان» بود که میان سال‌های ۱۴۶۱ تا ۱۵۰۸ بر «سند» فرمان می‌راند.

نمای هوایی بخش‌هایی از گورستان - نگاره‌ی ۱: Aqeel Meer

نمای هوایی بخش‌هایی از گورستان
نگاره‌ی ۲: Mohattapalacemuseum.org

آرامگاه جم نظام الدین دوم - نگاره‌ی ۳: Emmanuel Guddu

بخش‌هایی از نمای بیرونی آرامگاه جم نظام الدین دوم
نگاره‌ی ۴: Wahaj Ahmed Ansari

بخش‌هایی از نمای بیرونی آرامگاه جم نظام الدین دوم - نگاره‌ی ۵: -

بخش‌هایی از درون آرامگاه جم نظام الدین دوم - نگاره‌ی ۶: Soban

بخش‌هایی از درون آرامگاه جم نظام الدین دوم - نگاره‌ی ۷: Felix Kolbitz

آرامگاه دیوان شورفا خان - نگاره‌ی ۸: A.Savin

بخش‌هایی از دیوار پیرامون آرامگاه دیوان شورفا خان
نگاره‌ی ۹: Thomas Jacob

گورهای درون آرامگاه دیوان شورفا خان - نگاره‌ی ۱۰: Shaharyar wiki

آرامگاه عیسی خان - نگاره‌ی ۱۱: RehmatullahRodh

آرامگاه عیسی خان - نگاره‌ی ۱۲: Usman.pg

بخش‌هایی از دیوار پیرامون آرامگاه عیسی خان
نگاره‌ی ۱۳: Groundhopping Merseburg

بخش‌هایی از دیوار پیرامون آرامگاه عیسی خان
نگاره‌ی ۱۴: Photochoi

بخش‌هایی از نمای بیرونی آرامگاه عیسی خان - نگاره‌ی ۱۵: Usman.pg

بخش‌هایی از نمای بیرونی آرامگاه عیسی خان - نگاره‌ی ۱۶: -

بخش‌هایی از نمای بیرونی آرامگاه عیسی خان
نگاره‌ی ۱۷: Aliraza Manjothi

آرامگاه جان بابا - نگاره‌ی ۱۸: A.Savin

درون آرامگاه جان بابا - نگاره‌ی ۱۹: A.Savin

بخش‌هایی از نمای درونی آرامگاه جان بابا - نگاره‌ی ۲۰: Felix Kolbitz

بخش‌هایی از نمای درونی آرامگاه جان بابا
نگاره‌ی ۲۱: Groundhopping Merseburg

آرامگاه میرزا باقی بیگ ازبک - نگاره‌ی ۲۲: RehmatullahRodh

درون آرامگاه میرزا باقی بیگ ازبک - نگاره‌ی ۲۳: A.Savin

درون آرامگاه میرزا باقی بیگ ازبک - نگاره‌ی ۲۴: Khurram Shahzad

آرامگاه میرزا جانی و میرزا قاضی بیگ - نگاره‌ی ۲۵: A.Savin

آرامگاه مبارک خان پسر جم نظام الدین دوم - نگاره‌ی ۲۶: Soban

درون آرامگاه مبارک خان - نگاره‌ی ۲۷: Mariam Saifullah

آرامگاه سلطان ابراهیم - نگاره‌ی ۲۸: RehmatullahRodh

آرامگاه میرزا طغرل بیگ - نگاره‌ی ۲۹: RehmatullahRodh

محراب سکوی آرامگاه میرزا طغرل بیگ - نگاره‌ی ۳۰: Zishan Sheikh

آرامگاه میرزا محمد باقی ترخان - نگاره‌ی ۳۱: Hasan Feroz Qureshi

آرامگاه دایا خان راهو - نگاره‌ی ۳۲: Gajus

از آرامگاه‌های گورستان - نگاره‌ی ۳۳: Mariam Saifullah

از آرامگاه‌های گورستان - نگاره‌ی ۳۴: Saba Qayoom Leghari

از آرامگاه‌های گورستان - نگاره‌ی ۳۵: Ibad Qureshi

از آرامگاه‌های گورستان - نگاره‌ی ۳۶: AJ-The Traveler

از آرامگاه‌های گورستان - نگاره‌ی ۳۷: Rohaan Bhatti

از آرامگاه‌های گورستان - نگاره‌ی ۳۸: GD faizy

از آرامگاه‌های گورستان - نگاره‌ی ۳۹: Ibad Qureshi

از آرامگاه‌های گورستان - نگاره‌ی ۴۰: Cody Ash

بن‌مایگان: wikipedia
گردآوری: فرتورچین