خانواده‌ی دهان‌بالایان Anostomidae، خانواده‌ای از زیرراسته‌ی تتراسانیان، از راسته‌ی تتراسانان و از رده‌ی پرتوبالگان هستند. از برجسته‌ترین گونه‌های این خانواده می‌توان سرپایین مرمری، سرپایین راه‌راه و لپورینوس نواری را نام برد. گونه‌های خانواده‌ی دهان‌بالایان در زیستگاه‌های آب شیرین همچون رودها و دریاچه‌های منطقه‌های گرمسیری و نیمه‌گرمسیری آمریکای جنوبی زندگی می‌کنند. بیشتر آنان در حوضه‌ی رود آمازون یافت می‌شوند. این جانوران بدنی دراز، دوک‌مانند، کم‌وبیش فشرده و پوشیده از پولک دارند. همچنین آنان سری دراز و باریک، چشمانی درشت و دهانی کوچک و رو به بالا دارند. بسیاری از گونه‌های این خانواده سر به پایین شنا می‌کنند. خوراک بیشتر آنان گیاهان نزدیک به کف آب است. برخی نیز مواد آواری و بی‌مهرگان کف آب را می‌خورند. Leporinus aripuanaensis با درازای ۹/۳ سانتی‌متر و لپورینوس سه‌خال با درازای ۴۰ سانتی‌متر، کوچک‌ترین و بزرگ‌ترین گونه‌های خانواده‌ی دهان‌بالایان به‌شمار می‌روند. در این نوشته با ۲۳ گونه‌ی این خانواده آشنا می‌شویم.

سرده‌ی Abramites

نام: سرپایین مرمری Marbled headstander
نام علمی: Abramites hypselonotus
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: آب‌های گرمسیری حوضه‌ی رودهای اورینوکو، آمازون، پاراگوئه و پارانا در آمریکای جنوبی
اندازه: بدن به درازای ۱۴ سانتی‌متر
نگاره: J.Picard

سرده‌ی Hypomasticus

نام: -
نام علمی: Hypomasticus megalepis
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: آب‌های گرمسیری حوضه‌ی رود اِسکیبو در کشور گویان در شمال آمریکای جنوبی
اندازه: بدن به درازای ۱۰/۷ سانتی‌متر
نگاره: Aqua-imports

سرده‌ی لپورینوس‌ها Leporinus

نام: -
نام علمی: Leporinus affinis
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: آب‌های گرمسیری حوضه‌ی رود آمازون در آمریکای جنوبی
اندازه: بدن به درازای ۳۰ سانتی‌متر
نگاره: -

نام: -
نام علمی: Leporinus aripuanaensis
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: آب‌های گرمسیری رود آریپوانا در کشور برزیل در آمریکای جنوبی
اندازه: بدن به درازای ۹/۳ سانتی‌متر
نگاره: Scott Smith & Fritz Rhode

نام: -
نام علمی: Leporinus brunneus
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: آب‌های گرمسیری رودهای اورینوکو و نِگرو در آمریکای جنوبی
اندازه: بدن به درازای ۲۵/۶ سانتی‌متر
نگاره: Mike Tuccinardi

نام: لپورینوس نواری Banded leporinus
نام علمی: Leporinus fasciatus
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: آب‌های گرمسیری حوضه‌ی رود آمازون در آمریکای جنوبی
اندازه: بدن به درازای ۳۷ سانتی‌متر
نگاره: Arunee Rodloy

نام: -
نام علمی: Leporinus octomaculatus
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: آب‌های گرمسیری رود آرینوس در کشور برزیل در آمریکای جنوبی
اندازه: بدن به درازای ۱۲/۹ سانتی‌متر
نگاره: Estalens

نام: لپورینوس سه‌خال Threespot leporinus
نام علمی: Leporinus friderici
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: آب‌های نیمه‌گرمسیری حوضه‌ی رود آمازون و رود سورینام در آمریکای جنوبی
اندازه: بدن به درازای ۴۰ سانتی‌متر
نگاره: J. Schmidt

نام: -
نام علمی: Leporinus multifasciatus
پایندگی: گونه‌ی دارای کمبود داده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: آب‌های گرمسیری حوضه‌ی رود آمازون در آمریکای جنوبی
اندازه: -
نگاره: Aqualog.de

نام: -
نام علمی: Leporinus yophorus
پایندگی: گونه‌ی بررسی نشده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: آب‌های گرمسیری حوضه‌ی رودهای متا و اورینوکو در آمریکای جنوبی
اندازه: بدن به درازای ۱۱/۸ سانتی‌متر
نگاره: Stuart Oswald

نام: -
نام علمی: Leporinus nijsseni
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: آب‌های گرمسیری رودهای ساراماکا و سورینام در کشور سورینام در شمال آمریکای جنوبی
اندازه: بدن به درازای ۱۷ سانتی‌متر
نگاره: Aquadiction

نام: -
نام علمی: Leporinus granti
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: آب‌های گرمسیری رود مانا در گویان فرانسه در شمال آمریکای جنوبی
اندازه: بدن به درازای ۲۰ سانتی‌متر برای نرها و ۲۵ سانتی‌متر برای ماده‌ها
نگاره: Aquadiction

نام: لپورینوس رژ لب Lipstick leporinus
نام علمی: Leporinus arcus
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: آب‌های گرمسیری رودهای کرانه‌ای کشورهای سورینام، گویان، گویان فرانسه و ونزوئلا و همچنین حوضه‌ی رود آمازون در آمریکای جنوبی
اندازه: بدن به درازای ۴۰ سانتی‌متر
نگاره: J. de Lange

نام: -
نام علمی: Leporinus moralesi
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: آب‌های گرمسیری حوضه‌ی رود آمازون در آمریکای جنوبی
اندازه: بدن به درازای ۳۰ سانتی‌متر
نگاره: Natasha Khardina

سرده‌ی Rhytiodus

نام: -
نام علمی: Rhytiodus microlepis
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: آب‌های گرمسیری حوضه‌ی رود آمازون در آمریکای جنوبی
اندازه: بدن به درازای ۳۳/۲ سانتی‌متر
نگاره: Prazer.jp

سرده‌ی Schizodon

نام: -
نام علمی: Schizodon fasciatus
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: آب‌های گرمسیری رودهای کرانه‌ای گویان فرانسه و رود آمازون در آمریکای جنوبی
اندازه: بدن به درازای ۴۰ سانتی‌متر
نگاره: Klaus Rudloff

سرده‌ی Anostomus

نام: سرپایین راه‌راه Striped headstander
نام علمی: Anostomus anostomus
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: آب‌های گرمسیری حوضه‌ی رودهای اورینوکو و آمازون در آمریکای جنوبی
اندازه: بدن به درازای ۱۶ سانتی‌متر
نگاره: Aquadiction

نام: -
نام علمی: Anostomus brevior
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: آب‌های گرمسیری رود اویاپوک در گویان فرانسه در شمال آمریکای جنوبی
اندازه: بدن به درازای ۱۲ سانتی‌متر
نگاره: P-Y Le Bail

نام: -
نام علمی: Anostomus ternetzi
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: آب‌های گرمسیری حوضه‌ی رودهای اورینوکو، ارگوایا و آمازون در آمریکای جنوبی
اندازه: بدن به درازای ۱۲ سانتی‌متر
نگاره: Robert Beke

سرده‌ی Pseudanos

نام: -
نام علمی: Pseudanos gracilis
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: آب‌های گرمسیری حوضه‌ی رودهای گواپوره، نِگرو و اورینوکو در آمریکای جنوبی
اندازه: بدن به درازای ۱۸/۱ سانتی‌متر
نگاره: Karsten_s

نام: -
نام علمی: Pseudanos varii
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: آب‌های گرمسیری رود نِگرو در کشور برزیل و رودهای سیاپا و آتاباپو در کشور ونزوئلا در آمریکای جنوبی
اندازه: بدن به درازای ۲۱ سانتی‌متر
نگاره: Mike Tuccinardi

نام: -
نام علمی: Pseudanos winterbottomi
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: آب‌های گرمسیری رودهای تاپاژوس و اورینوکو در آمریکای جنوبی
اندازه: بدن به درازای ۱۵/۲ سانتی‌متر
نگاره: Aqua-imports

سرده‌ی Synaptolaemus

نام: -
نام علمی: Synaptolaemus latofasciatus
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: آب‌های گرمسیری حوضه‌ی رود اورینوکو  در آمریکای جنوبی
اندازه: بدن به درازای ۹/۴ سانتی‌متر
نگاره: Aquadiction

بن‌مایگان: wikipedia - fishbase
گردآوری: فرتورچین