ما معمولا عادت داریم در توصیف اشخاص زیرک و باهوش و اکثرا رند و مکار از اصطلاح «آدم هفت خط» استفاده کنیم! اما چرا؟
روایتی درمورد ریشه‌ی تاریخی اصطلاح «هفت خط» وجود دارد. این روایت برمی‌گردد به آیین شراب‌خواری در حضور پادشاه در دوران ساسانیان. در آن زمان پیمانه‌های ظریف و زیبایی از شاخ گاو یا بز کوهی درست می‌کردند که چون پایه نداشته است کسی نمی‌توانسته آن را روی زمین یا میز بگذارد و از نوشیدن شرابِ ریخته شده در پیمانه‌اش طفره برود. از این رو دارنده‌ی جام مجبور بوده است محتویات آن را لاجرعه سربکشد. اما برای این‌که کسی بیش از اندازه‌ی ظرفیت خود باده‌گساری نکند و از سرِ مستی با حرکت و یا گفتار خود، احترام و شان مجلس شاهانه را از بین نبرد، هر کدام از مدعوین، پیمانه یا همان شاخ مخصوص خود را داشته که به جهت تعیین میزان توانایی او در باده‌گساری، خطی در داخل آن شاخ کشیده شده بوده که ساقی برای دارنده‌ی پیمانه فقط تا حدِ همان خط، شراب در پیمانه‌اش می‌ریخته است.
به مرور زمان تمامی پیمانه‌های شراب را با هفت خط، مشخص و درجه‌بندی کردند. در مجالسی که پادشاه حضور داشته است، میهمانان معمولا از سه تا شش خط شراب می‌نوشیده‌اند. اما بوده‌اند افرادی که «لوطی» نیز خوانده می‌شده‌اند که تا هفت خط را شراب می‌نوشیدند، بدون آن‌که حالتی مستانه در آن‌ها ظاهر شود که در پی آن دست به حرکاتی بزنند که موجب هتکِ حرمتِ حضور پادشاه در مجلس بشود. 
این قبیل افراد را «هفت خط» می‌نامیده‌اند، یعنی که آن‌ها افرادی صاحب ظرفیت و زرنگ بوده و به کلیه‌ی رموز و فنون شراب‌خواری تسلط کامل داشته‌اند. این اصطلاح به مرور زمان جنبه‌ی عام و مَجازی پیدا کرده و در فرهنگ عامه به افراد باهوش و زیرک و مرد رند «هفت خط» اطلاق گردیده است. جهت مزید اطلاع اضافه می‌شود که هر یک از خطوط هفت‌گانه‌ی جام شراب، اسم ویژه‌ی خود را داشته است: 
۱- خط مزور - کمترین میزان شراب در جام 
۲- خط فرودینه 
۳- خط اشک 
۴- خط ازرق (خط شب، خط سیاه یا خط سبز) این خط کاملا در وسط پیمانه بوده و خط اعتدال در شراب‌خواری محسوب می‌گردیده است. 
۵- خط بصره 
۶- خط بغداد 
۷- خط جور که لب پیمانه بوده و جام بیش از آن جا نداشته؛ به عبارت دیگر جام لبریز از شراب بوده است.

نگاره: A.Davey (commons.wikimedia.org)
گردآوری: فرتورچین