خانواده‌ی گربه‌ماهیان تیان Amphiliidae، خانواده‌ای از راسته‌ی گربه‌ماهی‌سانان و از رده‌ی پرتوبالگان هستند. از برجسته‌ترین گونه‌های این خانواده می‌توان گربه‌ماهی کوهی و گربه‌ماهی کوهی مرمری را نام برد. گونه‌های خانواده‌ی گربه‌ماهیان تیان در آب‌های گرمسیری و شیرین جویبارها و رودهای پُرشتاب بلندی‌های قاره‌ی آفریقا زندگی می‌کنند. بسیاری از گونه‌های این خانواده می‌توانند در آب‌های پُرشتاب جویبارها به سنگ‌ها بچسبند. این جانوران بدنی دراز، کم‌وبیش فشرده و بدون پولک دارند. همچنین آنان باله‌های سینه‌ای و شکمی بزرگ، باله‌ی دُمی دو شاخه، چشمانی کوچک و سبیلک‌هایی در نزدیکی دهان کوچک و زیرین‌شان دارند. این ماهیان می‌توانند با این سبیلک‌ها خوراک خود را در آب‌های تیره و کدر و همچنین در شن‌ها و ماسه‌ها پیدا کنند. گربه‌ماهی شنی شرقی با درازای ۳/۸ سانتی‌متر و Amphilius krefftii با درازای ۲۰/۸ سانتی‌متر، کوچک‌ترین و بزرگ‌ترین گونه‌های خانواده‌ی گربه‌ماهیان تیان به‌شمار می‌روند. در این نوشته با ۱۳ گونه‌ی این خانواده آشنا می‌شویم.

زیرخانواده‌ی Amphiliinae
سرده‌ی Amphilius

نام: -
نام علمی: Amphilius atesuensis
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: آب‌های گرمسیری رود سنت جان در کشور لیبریا و رود مونو در کشور توگو در غرب قاره‌ی آفریقا
اندازه: بدن به درازای ۹/۳ سانتی‌متر
نگاره: Aqualog.de

نام: -
نام علمی: Amphilius chalei
پایندگی: گونه‌ی بررسی نشده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: آب‌های گرمسیری دریاچه‌ی مالاوی و رود روهوهو در شرق قاره‌ی آفریقا
اندازه: بدن به درازای ۷ سانتی‌متر
نگاره: Dr. Lothar Seegers

نام: گربه‌ماهی کوهی مرمری Marbled mountain catfish
نام علمی: Amphilius jacksonii
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: آب‌های گرمسیری رودها و دریاچه‌های کشورهای بوروندی، کنیا، تانزانیا و اوگاندا در شرق قاره‌ی آفریقا
اندازه: بدن به درازای ۱۵ سانتی‌متر
نگاره: Martin Grimm

نام: -
نام علمی: Amphilius krefftii
پایندگی: گونه‌ی بررسی نشده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: آب‌های گرمسیری حوضه‌ی رود آتی-گالانا-ساباکی در کشور کنیا و رودهای زیگی و پانگانی و دریاچه‌ی جیب در کشور تانزانیا در شرق قاره‌ی آفریقا
اندازه: بدن به درازای ۲۰/۸ سانتی‌متر
نگاره: Martin Grimm

نام: -
نام علمی: Amphilius longirostris
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: آب‌های گرمسیری حوضه‌ی رودهای ساناگا تا اوگوئه در کشورهای کامرون، گینه‌ی استوایی و گابن در غرب قاره‌ی آفریقا و رود کوئیلو-نیاری در کشور جمهوری کنگو در مرکز قاره‌ی آفریقا
اندازه: بدن به درازای ۸/۲ سانتی‌متر
نگاره: Russellbriantate

نام: گربه‌ماهی کوهی ناتال Natal mountain catfish
نام علمی: Amphilius natalensis
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: آب‌های گرمسیری رود رو شاخه‌ی رود زامبزی در کشور مالاوی تا رود اومکوازی در استان کوازولو-ناتال کشور آفریقای جنوبی در جنوب قاره‌ی آفریقا
اندازه: بدن به درازای ۱۲/۵ سانتی‌متر
نگاره: Matthew Burnett

نام: باربِل کوهی Mountain barbel
نام علمی: Amphilius platychir
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: آب‌های گرمسیری حوضه‌ی رودهای سنگال، نیجر، گامبیا، کوروبال، کونکوره، لوفا، سنت پل و کاوالا در غرب قاره‌ی آفریقا
اندازه: بدن به درازای ۹/۲ سانتی‌متر
نگاره: Aquaticrepublic

نام: گربه‌ماهی کوهی Mountain catfish
نام علمی: Amphilius uranoscopus
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: آب‌های گرمسیری حوضه‌ی رودهای شرق و مرکز قاره‌ی آفریقا تا کشور آفریقای جنوبی در جنوب قاره‌ی آفریقا
اندازه: بدن به درازای ۱۹/۵ سانتی‌متر
نگاره: Pieter Kotze

زیرخانواده‌ی Leptoglanidinae
سرده‌ی Zaireichthys

نام: گربه‌ماهی شنی شرقی Eastern sand catlet
نام علمی: Zaireichthys monomotapa
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: آب‌های گرمسیری شاخه‌های رود زامبزی، دریاچه‌ی مالاوی و رودهای پونگوه، بوزی و سِیو در شرق قاره‌ی آفریقا
اندازه: بدن به درازای ۳/۸ سانتی‌متر
نگاره: Mahomed Desai

زیرخانواده‌ی Doumeinae
سرده‌ی Belonoglanis

نام: -
نام علمی: Belonoglanis tenuis
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: آب‌های گرمسیری حوضه‌ی رود کنگو در کشورهای جمهوری دموکراتیک کنگو و جمهوری آفریقای مرکزی در مرکز قاره‌ی آفریقا
اندازه: بدن به درازای ۱۷/۲ سانتی‌متر
نگاره: John P. Friel Ph.D

سرده‌ی Congoglanis

نام: -
نام علمی: Congoglanis alula
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: آب‌های گرمسیری حوضه‌ی رود کنگو در کشورهای آنگولا، جمهوری دموکراتیک کنگو و زامبیا در شرق و مرکز قاره‌ی آفریقا
اندازه: بدن به درازای ۱۴/۱ سانتی‌متر
نگاره: Andrew Husted

سرده‌ی Phractura

نام: گربه‌ماهی دُم‌تازیانه‌ای آفریقایی African whiptailed catfish
نام علمی: Phractura ansorgii
پایندگی: گونه‌ی در دسترس آسیب (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: آب‌های گرمسیری حوضه‌ی رودهای نیجر و اوشون در غرب قاره‌ی آفریقا
اندازه: بدن به درازای ۹ سانتی‌متر
نگاره: Aqualog.de

نام: -
نام علمی: Phractura brevicauda
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: آب‌های گرمسیری حوضه‌ی رودهای اوگوئه، لومه، لوبی، کریبی و کنگو در غرب و مرکز قاره‌ی آفریقا
اندازه: بدن به درازای ۸/۵ سانتی‌متر
نگاره: -

بن‌مایگان: wikipedia - fishbase
گردآوری: فرتورچین