خانواده‌ی قورباغه‌های شاخ‌دار هموار Odontophrynidae، خانواده‌ای از زیرراسته‌ی نوغوک‌سانیان، از راسته‌ی بی‌دُم‌سانان و از رده‌ی دوزیستان هستند. از برجسته‌ترین گونه‌های این خانواده می‌توان قورباغه‌ی زمینی آمریکایی، قورباغه‌ی اِسکوئِرسو ریو گرانده، قورباغه‌ی بویه و قورباغه‌ی شاخ‌دار هموار مولر را نام برد. گونه‌های خانواده‌ی قورباغه‌های شاخ‌دار هموار تنها در جنوب و شرق آمریکای جنوبی یافت می‌شوند. این جانوران بدنی کوتاه و بدون دُم، پوستی ناهموار، چشمانی درشت با مردمک افقی و دست‌هایی کوتاه و پاهایی بلند دارند. همچنین برخی از گونه‌ها برجستگی‌هایی شاخ‌مانند در بالای چشم‌های خود دارند. بیشتر گونه‌های این خانواده خشکی‌زی هستند، هرچند گونه‌های دالان‌ساز نیز در میان آنان یافت می‌شود. قورباغه‌ی اِسکوئِرسو بوتوکاتو با درازای ۳/۶ سانتی‌متر و قورباغه‌ی اِسکوئِرسو کاروالیو با درازای ۷/۷ سانتی‌متر، کوچک‌ترین و بزرگ‌ترین گونه‌های خانواده‌ی قورباغه‌های شاخ‌دار هموار به‌شمار می‌روند. در این نوشته با ۱۳ گونه‌ی این خانواده آشنا می‌شویم.
چند نکته برای آشنایی بیشتر با دوزیستان و قورباغه‌ها: قورباغه یا غوک جانوری دوزیست از راسته‌ی بی‌دُم‌سانان است. دوزیستان جانورانی خون‌سرد هستند که از دیدگاه فرگشتی میان ماهیان و خزندگان جای می‌گیرند. بیشتر دوزیستان تخم‌گذارند. نوزادی که از تخم بیرون می‌آید لارو نامیده می‌شود. لاروها گام به گام و با فرآیندی به‌نام دگردیسی به جانوری بالغ دگرگون می‌شوند. دوزیستان نوزادی خود را در آب و بزرگسالی خود را در خشکی و آب زندگی می‌کنند. آنان بدنی برهنه و بدون پولک دارند. بیشتر دوزیستان از راه شش‌ها و پوست خود دم‌وبازدم انجام می‌دهند. پوست باید همیشه نمناک باشد تا بتواند اکسیژن را دریافت کند. اگر پوست آنان خشک شود، نمی‌توانند دم‌وبازدم انجام دهند، پس می‌میرند. اکسیژن دریافت شده از راه پوست به درون رگ‌های خونی زیر پوست می‌رود و رگ‌ها نیز اکسیژن را به بخش‌های گوناگون بدن می‌رسانند. دوزیستان دارای سه گونه غده به نام‌های غده‌های موکوسی، غده‌های دانه‌دار و غده‌های لوله‌ای هستند. غده‌های موکوسی پوست را نمناک نگاه می‌دارند. غده‌های دانه‌دار از پوست زهر تراوش می‌کنند و غده‌های لوله‌ای از پوست ماده‌ای چسبناک تراوش می‌کنند. ماده‌ی چسبناک برای چسبیدن جانور نر به ماده در هنگام جفت‌گیری کاربرد دارد.
قورباغه‌ها خونسرد هستند، به‌گونه‌ای که درجه‌ی دمای بدن آنان، همانند درجه‌ی دمای هوا یا آب پیرامون آنان است. زمانی که بدن‌شان سرد می‌شود، آفتاب می‌گیرند تا گرم شوند و زمانی که بدن‌شان بیش از اندازه گرم می‌شود، به درون آب می‌روند تا خنک شوند. قورباغه‌ها در آب تخم‌گذاری می‌کنند. تخم‌های آنان درون لایه‌ای از ماده‌ای ژلاتینی جای گرفته‌اند. هنگامی که نوزاد سر از تخم بیرون می‌آورد، مانند ماهیان باله دارد. او می‌تواند با باله‌ها و دُم بلندش شنا کند. قورباغه‌ی نابالغ از راه آبشش دم‌وبازدم انجام می‌دهد و تا زمانی که به بلوغ نرسیده است از آب بیرون نمی‌آید. با رشد نوزاد قورباغه، نخست پاهای پشتی و پس از آن پاهای جلویی او رشد می‌کنند. سپس شش‌ها بزرگ می‌شوند و قورباغه‌ی جوان با نگه داشتن سر خود در بالای آب، می‌تواند دم‌وبازدم انجام داده و کم‌کم از آب بیرون بیاید. رفته رفته دُم او کوتاه‌تر می‌شود تا این‌که قورباغه‌ی جوان همانند قورباغه‌های بالغ می‌شود.
قورباغه‌ها دارای بدنی کوتاه و بدون دُم هستند. آنان همچنین زبان چسبنده‌ی درازی دارند. درازای این زبان کم‌وبیش یک سوم درازای بدن آن‌هاست. زبان قورباغه‌ها به‌جای پشت در جلوی دهان آنان جای گرفته است. آنان زبان خود را به بیرون پرتاب می‌کنند و با آن حشرات را شکار می‌کنند. زبان نیرومند آنان می‌تواند با سرعت فراوانی به شکار رسیده و با گرفتن آن به سوی دهان بازگردد. قورباغه‌ها دندان‌هایی به‌نام وومرین دارند که در آرواره‌ی بالا و در بخش جلویی دهان آنان جای گرفته است. دندان‌های آرواره‌ی بالایی کم‌توانند، آرواره‌ی پایینی نیز دندان ندارند. از همین روی قورباغه‌ها نمی‌توانند خوراک را بجوند. آنان این دندان‌ها را برای گرفتن و نگه داشتن شکار به‌کارگیری می‌کنند و سپس خوراک را یک‌جا فرو می‌برند. قورباغه‌ها گوش بیرونی ندارند. به‌جای آن تمپانوم یا طبل‌گوش یا پرده‌گوش دارند که در دو سوی سر آنان جای دارد. موج‌های صدا پرده‌گوش را می‌لرزاند، سپس پرده‌گوش موج‌ها را به گوش میانی و گوش میانی موج‌ها را به مغز می‌رساند.
قورباغه‌های نر دارای کیسه‌های صدای درونی در گلو یا دو سوی گردن هستند. با آن‌که این کیسه‌ها در درون بدن قورباغه جای دارند، ولی در زمانی که از هوا پُر می‌شوند، پوست نرم بیرونی بدن نیز باد کرده و برآمده می‌شود. به‌کارگیری کیسه‌ی صدا بدین گونه است که قورباغه‌ی نر هوا را فرو برده و سوراخ‌های بینی و دهان خود را می‌بندد. سپس با فشار، هوا را میان دهان و شش‌های خود پس و پیش می‌کند. زمانی صدا پدید می‌آید که هوا از روی تارهای آوایی گذر کند و آن‌ها را بلرزاند. زمانی که قورباغه آواز می‌خواند، کیسه‌های صدا همانند یک تشدیدگر کار می‌کند و توان صدای قورباغه را افزایش می‌دهد. 
قورباغه‌ها و وزغ‌ها همانند یکدیگرند، ولی ناهمگونی‌هایی با یکدیگر دارند. بیشتر قورباغه‌ها پوستی هموار، نرم و نمنک دارند و در نزدیکی آب‌ها زندگی می‌کنند. ولی بیشتر وزغ‌ها پوستی ناهموار، خشک و زگیل‌مانند دارند و بیشتر خشکی‌زی هستند. قورباغه‌ها دست‌هایی کوتاه و پاهایی بلند دارند، از همین روی به‌جای راه رفتن، می‌جهند. ولی وزغ‌ها دست‌ها و پاهایی هم‌اندازه دارند، از همین روی به‌جای پریدن، راه می‌روند. بیشتر قورباغه‌ها انگشتانی پرده‌دار برای شنا کردن دارند، ولی وزغ‌ها دارای انگشتانی بدون پرده هستند.
برخی از قورباغه‌ها درختی هستند و بسیار کم به روی زمین می‌آیند. برخی نیز دالان‌ساز هستند و در زیر زمین زندگی می‌کنند و تنها برای زادآوری به روی زمین می‌آیند. گروهی از قورباغه‌ها زهرآگین هستند، به‌گونه‌ای که برخی از آنان از زهرآگین‌ترین جانوران خشکی‌زی زمین به‌شمار می‌روند.

سرده‌ی Macrogenioglottus

نام: قورباغه‌ی جنگلی باهیا Bahia forest frog
نام علمی: Macrogenioglottus alipioi
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگل‌های ایالت‌های آلاگواس، سرژیپه، باهیا، اسپیریتو سانتو، ریو دو ژانیرو و سائو پائولو در شرق و جنوب شرقی کشور برزیل در آمریکای جنوبی
اندازه: -
نگاره: Renato Augusto Martins

سرده‌ی Odontophrynus

نام: قورباغه‌ی زمینی آمریکایی American ground frog
نام علمی: Odontophrynus americanus
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: چمن‌زارهای باز و گرم‌دشت‌های مرکز و شمال کشور آرژانتین، اروگوئه، جنوب برزیل و جنوب پاراگوئه در آمریکای جنوبی
اندازه: بدن به درازای ۴/۲ سانتی‌متر برای نرها و ۴/۵ سانتی‌متر برای ماده‌ها
نگاره: Matias Buscaglia

نام: قورباغه‌ی اِسکوئِرسو کاروالیو Carvalho's escuerzo
نام علمی: Odontophrynus carvalhoi
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگل‌های ایالت‌های پیاوی، سئارا، ریو گرانده‌ی شمالی، پارائیبا، پرنامبوکو، آلاگواس، سرژیپه، باهیا و مینا ژرایس در شرق و جنوب شرقی کشور برزیل در آمریکای جنوبی
اندازه: بدن به درازای ۵/۲ تا ۷ سانتی‌متر برای نرها و ۵/۳ تا ۷/۷ سانتی‌متر برای ماده‌ها
نگاره: Renato Augusto Martins

نام: -
نام علمی: Odontophrynus cordobae
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگل‌ها و چمن‌زارهای کوهستانی استان‌های کوردوبا و سانتیاگو دل استرو در کشور آرژانتین در آمریکای جنوبی
اندازه: -
نگاره: Vagabond_20

نام: قورباغه‌ی اِسکوئِرسو ریو گرانده Rio Grande escuerzo
نام علمی: Odontophrynus cultripes
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: منطقه‌های باز، لبه‌ی جنگل‌ها و باغ‌های پیرامون شهرهای ایالت‌های مینا ژرایس، گوییاس و سائو پائولو در جنوب شرقی کشور برزیل در آمریکای جنوبی
اندازه: بدن به درازای ۵ تا ۶ سانتی‌متر برای نرها و ۴/۵ تا ۷ سانتی‌متر برای ماده‌ها
نگاره: Glauco Oliveira

سرده‌ی Proceratophrys

نام: قورباغه‌ی بویه Boie's frog
نام علمی: Proceratophrys boiei
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگل‌های ایالت‌های اسپیریتو سانتو، مینا ژرایس، ریو دو ژانیرو، سائو پائولو، پارانا و سانتا کاتارینا در جنوب شرقی کشور برزیل در آمریکای جنوبی
اندازه: بدن به درازای ۴ تا ۶/۲ سانتی‌متر برای نرها و ۴ تا ۷/۴ سانتی‌متر برای ماده‌ها
نگاره: Rodrigo Carrara Heitor

نام: -
نام علمی: Proceratophrys concavitympanum
پایندگی: گونه‌ی دارای کمبود داده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگل‌های ایالت‌های روندونیا، ماتو گروسو، پارا و توکانتینس کشور برزیل در آمریکای جنوبی
اندازه: بدن به درازای ۴ تا ۵/۲ سانتی‌متر برای نرها و ۵/۸ تا ۶ سانتی‌متر برای ماده‌ها
نگاره: Letícia d´avila Della Coletta e Ferreira

نام: قورباغه‌ی شاخ‌دار هموار مولِر Muller's smooth horned frog
نام علمی: Proceratophrys cristiceps
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگل‌های ایالت‌های پیاوی، سئارا، ریو گرانده‌ی شمالی، پارائیبا، پرنامبوکو، آلاگواس، سرژیپه و باهیا در شرق و جنوب شرقی کشور برزیل در آمریکای جنوبی
اندازه: بدن به درازای ۳/۳ تا ۵/۶ سانتی‌متر برای نرها و ۴/۳ تا ۶/۵ سانتی‌متر برای ماده‌ها
نگاره: Frederico Acaz Sonntag

نام: قورباغه‌ی شاخ‌دار هموار گوییاس Goias smooth horned frog
نام علمی: Proceratophrys goyana
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: گرم‌دشت‌های نمناک، درختچه‌زارهای نمناک گرمسیری یا نیمه‌گرمسیری، چمن‌زارها و رودهای ایالت گوییاس و منطقه‌ی فدرال کشور برزیل در آمریکای جنوبی
اندازه: بدن به درازای ۳/۹ تا ۴/۷ سانتی‌متر برای نرها و ۵/۶ تا ۶/۲ سانتی‌متر برای ماده‌ها
نگاره: Glauco Oliveira

نام: قورباغه‌ی شاخ‌دار هموار لینهارس Linhares smooth horned frog
نام علمی: Proceratophrys laticeps
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگل‌های دشت نمناک گرمسیری یا نیمه‌گرمسیری و رودهای شرق کشور برزیل در آمریکای جنوبی
اندازه: -
نگاره: Abel Pérez González

نام: -
نام علمی: Proceratophrys melanopogon
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگل‌های ایالت‌های سائو پائولو و ریو دو ژانیرو در جنوب شرقی کشور برزیل در آمریکای جنوبی
اندازه: بدن به درازای ۳/۵ تا ۵ سانتی‌متر برای نرها و ۴/۱ تا ۶/۲ سانتی‌متر برای ماده‌ها
نگاره: Ricardo Augusto Gomes da Costa

نام: قورباغه‌ی اِسکوئِرسو بوتوکاتو Botucatu escuerzo
نام علمی: Proceratophrys moratoi
پایندگی: گونه‌ی رو به نابودی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگل‌های دشت نمناک گرمسیری یا نیمه‌گرمسیری و مرداب‌های آب شیرین ایالت سائو پائولو در جنوب شرقی کشور برزیل در آمریکای جنوبی
اندازه: بدن به درازای ۲/۷ تا ۳/۶ سانتی‌متر
نگاره: Procera Moratoi

نام: -
نام علمی: Proceratophrys salvatori
پایندگی: گونه‌ی دارای کمبود داده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: گرم‌دشت‌های شرق ایالت گوییاس و منطقه‌ی فدرال کشور برزیل در آمریکای جنوبی
اندازه: -
نگاره: Registro Animal

بن‌مایگان: wikipedia - amphibiaweb
گردآوری: فرتورچین