خانواده‌ی دست‌ماهیان Brachionichthyidae، خانواده‌ای از زیرراسته‌ی قورباغه‌ماهی‌سانیان، از راسته‌ی قلابچه‌ماهی‌سانان یا ماهیگیرماهی‌سانان و از رده‌ی پرتوبالگان هستند. از برجسته‌ترین گونه‌های این خانواده می‌توان دست‌ماهی خال‌دار را نام برد. گونه‌های خانواده‌ی دست‌ماهیان در آب‌های کرانه‌ای شرق و جنوب کشور استرالیا به‌ویژه کرانه‌های جزیره‌ی تاسمانی زندگی می‌کنند. این جانوران بدنی کشیده و پوشیده از پولک‌های دندان‌مانند دارند. همچنین آنان باله‌ی پشتی دراز، باله‌های مخرجی و دُمی بزرگ و باله‌های سینه‌ای دست‌مانند دارند. این ماهی‌ها با باله‌های سینه‌ای دست‌مانندشان می‌توانند در بستر اقیانوس راه بروند. دست‌ماهی‌ها جانورانی کم‌جنبش هستند، ولی گاهی به‌جای راه رفتن شنا هم می‌کنند. 
گونه‌های این خانواده همچون قورباغه‌ماهیان دارای اندام «دام» هستند. اگرچه این اندام کوتاه است و گمان نمی‌رود که آنان با این ابزار شکار کنند. «دام» میله یا خاری همانند چوب ماهی‌گیری است که در نوک آن ساختاری گوشت‌مانند جای گرفته است. این میله از نخستین باله‌ی پشتی به جلو افراشته شده است. همه‌ی گونه‌های این خانواده دریازی و کف‌زی هستند و خوراک‌شان سخت‌پوستان کوچک و ماهیان کوچک است. دست‌ماهی خال‌دار استرالیایی با درازای ۶/۴ سانتی‌متر و دست‌ماهی خال‌دار با درازای ۱۵ سانتی‌متر، کوچک‌ترین و بزرگ‌ترین گونه‌های خانواده‌ی دست‌ماهیان به‌شمار می‌روند. (دست‌ماهی درازباله Pezichthys macropinnis یکی دیگر از گونه‌های این خانواده است که ۲/۱ سانتی‌متر درازا دارد و کوچک‌ترین گونه‌ی این خانواده به‌شمار می‌رود. از آن‌جا که عکس درخوری از آن یافت نشد، در این فهرست آورده نشده است.) در این نوشته با ۶ گونه‌ی این خانواده آشنا می‌شویم.

سرده‌ی دست‌ماهی‌ها Brachionichthys

نام: دست‌ماهی خال‌دار استرالیایی Australian spotted handfish
نام علمی: Brachionichthys australis
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۱۸ تا ۲۱۰ متری (بیشتر ۴۰ تا ۱۵۰ متری) آب‌های نیمه‌گرمسیری جنوب غربی اقیانوس آرام (در کرانه‌های جزیره‌ی تاسمانی در جنوب شرقی کشور استرالیا در قاره‌ی اقیانوسیه)
اندازه: بدن به دازای ۶/۴ سانتی‌متر
نگاره: Rudie H. Kuiter

نام: دست‌ماهی خال‌دار Spotted handfish
نام علمی: Brachionichthys hirsutus
پایندگی: گونه‌ی رو به نابودی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۱ تا ۶۰ متری (بیشتر ۵ تا ۱۵ متری) آب‌های معتدل جنوب غربی اقیانوس آرام (در کرانه‌های جزیره‌ی تاسمانی در جنوب شرقی کشور استرالیا در قاره‌ی اقیانوسیه)
اندازه: بدن به دازای ۱۵ سانتی‌متر
نگاره: Matty Testoni

سرده‌ی Brachiopsilus

نام: دست‌ماهی صورتی Pink handfish
نام علمی: Brachiopsilus dianthus
پایندگی: گونه‌ی در دسترس آسیب (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ؟ تا ۳۸ متری آب‌های معتدل شرق اقیانوس هند (در کرانه‌های جزیره‌ی تاسمانی در جنوب شرقی کشور استرالیا در قاره‌ی اقیانوسیه)
اندازه: بدن به دازای ۱۰ سانتی‌متر
نگاره: Gabriella Commisso

نام: دست‌ماهی زیبِل Ziebell's handfish
نام علمی: Brachiopsilus ziebelli
پایندگی: گونه‌ی رو به نابودی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۱۰ تا ۲۰ متری آب‌های معتدل شرق اقیانوس هند (در کرانه‌های شرق و جنوبی جزیره‌ی تاسمانی در جنوب شرقی کشور استرالیا در قاره‌ی اقیانوسیه)
اندازه: بدن به دازای ۱۱/۷ سانتی‌متر
نگاره: Andrew Green

سرده‌ی Thymichthys

نام: دست‌ماهی سرخ Red handfish
نام علمی: Thymichthys politus
پایندگی: گونه‌ی رو به نابودی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: آب‌های معتدل جنوب غربی اقیانوس آرام (در کرانه‌های جزیره‌ی تاسمانی در جنوب شرقی کشور استرالیا در قاره‌ی اقیانوسیه)
اندازه: بدن به دازای ۹ سانتی‌متر
نگاره: Rick Stuart-Smith

نام: دست‌ماهی زگیل‌دار Warty handfish
نام علمی: Thymichthys verrucosus
پایندگی: گونه‌ی دارای کمبود داده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: آب‌های معتدل شرق اقیانوس هند (در کرانه‌های جنوب کشور استرالیا در قاره‌ی اقیانوسیه)
اندازه: بدن به دازای ۹/۳ سانتی‌متر
نگاره: Rudie H. Kuiter

بن‌مایگان: wikipedia - fishbase
گردآوری: فرتورچین