خانواده‌ی ایگوآنایان Iguanidae، خانواده‌ای از زیرراسته‌ی مارمولک‌سانیان، از راسته‌ی پولک‌داران و از رده‌ی خزندگان هستند. از برجسته‌ترین گونه‌های این خانواده می‌توان ایگوآناهای دریایی، زمینی گالاپاگوس، آبی، کرگدنی و سبز را نام برد. گونه‌های خانواده‌ی ایگوآنایان به‌جز سرده‌ی تاج‌کوتاه‌ها، تنها در قاره‌ی آمریکا یافت می‌شوند. گونه‌های سرده‌ی تاج‌کوتاه‌ها نیز، تنها در کشور جزیره‌ای فیجی در اقیانوس آرام و قاره‌ی اقیانوسیه زندگی می‌کنند. این جانوران بدنی باریک و پوشیده از پولک، دُمی دراز و تازیانه‌مانند و دست‌ها و پاهایی کوتاه با ۵ انگشت پنجه‌دار و تیز دارند. آنان همچنین غبغبی در زیر چانه برای تنظیم دمای بدن، خارهایی بر روی پشت و دُم و چشم سومی بر روی سر دارند.
گونه‌های خانواده‌ی ایگوآنایان رفتار دفاعی خودوابُری دارند. آنان برای فرار از چنگ شکارگران و گیج کردن آنان، دُم خود را وابریده و می‌اندازند. ایگوآناها می‌توانند دُم جدا شده‌ی خود را دوباره بازسازی کنند. این جانوران برای ارتباط با دیگر ایگوآناها، سر خود را بالا و پایین می‌کنند. شمار این بالا و پایین کردن‌ها معنی‌های گوناگونی دارد. ایگوآناها بیشتر گیاه‌خوارند. همچنین همگی آنان تخم‌گذارند. ایگوآنای بیابانی با درازای ۴۰ سانتی‌متر و ایگوآنای سبز با درازای ۱۷۰ سانتی‌متر، کوچک‌ترین و بزرگ‌ترین گونه‌های خانواده‌ی ایگوآنایان به‌شمار می‌روند. در این نوشته که به بخش نخست خانواده‌ی ایگوآنایان می‌پردازد با ۲۱ گونه (از ۴۱ گونه) آشنا می‌شویم.
چند نکته برای آشنایی بیشتر با مارمولک‌ها: بیشتر مارمولک‌ها دارای ۴ دست و پا هستند و با شیوه‌ی گام برداشتن، جابه‌جا می‌شوند. شمار اندکی از آنان مانند مارمولک‌های بی‌پا، دست و پا ندارند و همانند مارها هستند. برخی از مارمولک‌ها همچون مارمولک‌های پرنده دارای توانایی گونه‌ای پرواز به‌نام گلاید کردن یا سُر خوردن هستند. آنان در این روش می‌توانند تا ۶۰ متر پرواز کنند. برخی دیگر از مارمولک‌ها می‌توانند رو دو پای خود بایستند و بدوند. مارمولک‌های باسیلیسک نیز این توانایی را دارند که روی آب بدوند. بدن مارمولک‌ها پوشیده از پولک است. پولک‌ها از بخار شدن آب بدن جلوگیری می‌کنند و بدین‌گونه مارمولک می‌تواند در زیستگاه‌های خشک نیز زندگی کند. مارمولک‌ها جانورانی خونسرد بوده و نمی‌توانند دمای بدن خود را تنظیم کنند. آنان برای دریافت گرما به خورشید وابسته هستند. از همین روی جانورانی روزگرد هستند (به‌جز گکوها).
مارمولک‌ها دید پیشرفته‌ای دارند و می‌توانند رنگ‌ها را ببینند. برخی از آنان همچون ایگواناها دارای چشم سومی بر روی سر خود هستند. این اندام تنها عدسی و شبکیه داشته و توانایی تصویرسازی ندارد، ولی می‌تواند تاریکی یا روشنایی و حرکت جانوران شکارگر پیرامون مارمولک را شناسایی کند. مارمولک‌ها برای دفاع در برابر جانوران شکارگر، شیوه‌ها و ابزارهایی همچون زهر، خودوابُری و پوشیدگی یا هم‌رنگی با پیرامون خود را به‌کارگیری می‌کنند. خودوابُری یا بریدن اندام، رفتاری دفاعی است که در ایگواناها دیده می‌شود. مارمولک‌ها برای فرار از چنگ شکارگران و گیج کردن آنان، یک یا چند اندام بدن خود را وابریده و می‌اندازند. آنان می‌توانند اندام جدا شده‌ی خود را دوباره بازسازی کنند. بیشتر مارمولک‌ها تخم‌گذارند. نزدیک به ۲۰ درصد از آنان زنده‌زا هستند و شمار کمی می‌توانند بکرزایی کنند. بکرزایی گونه‌ای زادآوری است که در آن از تخمک بارور نشده، جانوری کامل زاده شود.

سرده‌ی Amblyrhynchus

نام: ایگوآنای دریایی Marine iguana
نام علمی: Amblyrhynchus cristatus
پایندگی: گونه‌ی آسیب‌پذیر (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: کرانه‌های شنی و سنگی، مرداب‌ها و باتلاق‌های مانگرو گروه‌جزیره‌ی گالاپاگوس وابسته به کشور اکوادور در غرب آمریکای جنوبی
اندازه: وزن ۱ تا ۱۲ کیلوگرم، پوزه تا پایه‌ی دُم به درازای ۱۲ تا ۵۶ سانتی‌متر، دُم به درازای ۱۷ تا ۸۴ سانتی‌متر
نگاره: Ron Fredrick
(آشنایی بیشتر با ایگوآنای دریایی)

سرده‌ی تاج‌کوتاه‌ها Brachylophus

نام: ایگوآنای نواری فیجی مرکزی Central Fijian banded iguana
نام علمی: Brachylophus bulabula
پایندگی: گونه‌ی در دسترس آسیب (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگل‌های نمناک کشور جزیره‌ای فیجی در قاره‌ی اقیانوسیه
اندازه: پوزه تا پایه‌ی دُم به درازای ۱۹ سانتی‌متر، دُم به درازای ۴۲ سانتی‌متر 
نگاره: -

نام: ایگوآنای نواری لائو Lau banded iguana
نام علمی: Brachylophus fasciatus
پایندگی: گونه‌ی در دسترس آسیب (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگل‌های کشور جزیره‌ای فیجی در قاره‌ی اقیانوسیه
اندازه: وزن ۲۰۰ گرم، بدن به درازای ۶۰ سانتی‌متر، دُم دو سوم درازای بدن
نگاره: Mickaël Léger

نام: ایگوآنای گائو Gau iguana
نام علمی: Brachylophus gau
پایندگی: گونه‌ی در دسترس آسیب (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگل‌های جزیره‌ی گائو وابسته به کشور جزیره‌ای فیجی در قاره‌ی اقیانوسیه
اندازه: پوزه تا پایه‌ی دُم به درازای ۱۵ تا ۱۹ سانتی‌متر، دُم دو برابر این اندازه
نگاره: Mark Fraser

نام: ایگوآنای تاج‌دار فیجی Fiji crested iguana
نام علمی: Brachylophus vitiensis
پایندگی: گونه‌ی رو به نابودی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگل‌های خشک گرمسیری کشور جزیره‌ای فیجی در قاره‌ی اقیانوسیه
اندازه: وزن ۳۰۰ گرم، بدن به درازای ۷۵ سانتی‌متر، دُم دو سوم درازای بدن
نگاره: Likuliku Resort

سرده‌ی ایگوآناهای زمینی گالاپاگوس Conolophus

نام: ایگوآنای زمینی گالاپاگوس Galapagos land iguana
نام علمی: Conolophus subcristatus
پایندگی: گونه‌ی آسیب‌پذیر (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: زمین‌های پست و خشک گروه‌جزیره‌ی گالاپاگوس وابسته به کشور اکوادور در غرب آمریکای جنوبی
اندازه: وزن ۱۳ کیلوگرم، بدن به درازای ۹۰ تا ۱۵۰ سانتی‌متر، دُم یک دوم تا دو سوم درازای بدن
نگاره: Francisco Santander
(آشنایی بیشتر با ایگوآنای زمینی گالاپاگوس)

نام: ایگوآنای زمینی صورتی گالاپاگوس Galapagos pink land iguana
نام علمی: Conolophus marthae
پایندگی: گونه‌ی رو به نابودی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: دامنه‌های کوه آتشفشانی وولف در جزیره‌ی ایزابلای گروه‌جزیره‌ی گالاپاگوس وابسته به کشور اکوادور در غرب آمریکای جنوبی
اندازه: وزن ۵ کیلوگرم، پوزه تا پایه‌ی دُم به درازای ۴۷ سانتی‌متر، دُم به درازای ۶۱/۴ سانتی‌متر 
نگاره: Jose Vieira

نام: ایگوآنای زمینی سانتا فه Santa Fe land iguana
نام علمی: Conolophus pallidus
پایندگی: گونه‌ی آسیب‌پذیر (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: چمن‌زارهای خشک و جنگل‌های برگریز جزیره‌ی سانتا فه‌ی گروه‌جزیره‌ی گالاپاگوس وابسته به کشور اکوادور در غرب آمریکای جنوبی
اندازه: وزن ۷/۱ کیلوگرم برای نرها و ۴/۳ کیلوگرم برای ماده‌ها، بدن به درازای ۱۱۴ سانتی‌متر برای نرها و ۱۰۰ سانتی‌متر برای ماده‌ها، دُم یک دوم تا دو سوم درازای بدن
نگاره: Anita Gould
(آشنایی بیشتر با ایگوآنای زمینی سانتا فه)

سرده‌ی ایگوآناهای خاردُم Ctenosaura

نام: ایگوآنای خاردُم مکزیکی Mexican spiny-tailed iguana
نام علمی: Ctenosaura acanthura
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگل‌های دشت نمناک گرمسیری شرق کشور مکزیک در جنوب آمریکای جنوبی و غرب کشور گواتمالا در آمریکای مرکزی
اندازه: بدن به درازای ۱۱۴ سانتی‌متر برای نرها و ۱۰۰ سانتی‌متر برای ماده‌ها، دُم یک دوم تا دو سوم درازای بدن
نگاره: Chris/Dave

نام: ایگوآنای خاردُم اوتیلا Utila spiny-tailed iguana
نام علمی: Ctenosaura bakeri
پایندگی: گونه‌ی رو به نابودی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگل‌های مانگرو جزیره‌ی اوتیلا در استان ایسلاس دلا باهیا وابسته به کشور هندوراس در دریای کارائیب و آمریکای مرکزی
اندازه: بدن به درازای ۷۶ سانتی‌متر برای نرها و ۵۶ سانتی‌متر برای ماده‌ها، دُم یک دوم تا دو سوم درازای بدن
نگاره: -

نام: ایگوآنای خاردُم سن اِستِبان San Esteban spinytail iguana
نام علمی: Ctenosaura conspicuosa
پایندگی: گونه‌ی آسیب‌پذیر (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: جزیره‌ی سن اِستِبان وابسته به کشور مکزیک در شاخاب کالیفرنیا و غرب آمریکای شمالی
اندازه: بدن به درازای ۶۵ سانتی‌متر، دُم یک دوم تا دو سوم درازای بدن
نگاره: J. Maughn

نام: ایگوآنای خاردُم باخا کالیفرنیا Baja California spiny-tailed iguana
نام علمی: Ctenosaura flavidorsalis
پایندگی: گونه‌ی در نزدیکی هشدار (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگل‌های خشک گرمسیری یا نیمه‌گرمسیری کشورهای السالوادور، گواتمالا و هندوراس در آمریکای مرکزی
اندازه: پوزه تا پایه‌ی دُم به درازای ۱۷ سانتی‌متر، دُم به درازای ۲۳ سانتی‌متر
نگاره: -

نام: ایگوآنای خاردُم سونورا Sonoran spiny-tailed iguana
نام علمی: Ctenosaura macrolopha
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: ایالت‌های سونورا، سینالوآ و چی‌واوای کشور مکزیک در آمریکای شمالی
اندازه: -
نگاره: Trevor Persons

نام: ایگوآنای خاردُم سینه‌سیاه Black-chested spiny-tailed iguana
نام علمی: Ctenosaura melanosterna
پایندگی: گونه‌ی در دسترس آسیب (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگل‌های خشک گرمسیری یا نیمه‌گرمسیری کشور هندوراس در آمریکای مرکزی
اندازه: -
نگاره: James Willamor

نام: ایگوآنای خاردُم نولاسکو Nolasco spiny-tailed iguana
نام علمی: Ctenosaura nolascensis
پایندگی: گونه‌ی آسیب‌پذیر (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: جزیره‌ی نولاسکو سن پدرو وابسته به کشور مکزیک در شاخاب کالیفرنیا و غرب آمریکای شمالی
اندازه: -
نگاره: Scott Trageser

نام: ایگوآنای خاردُم اوآخاکایی Oaxacan spiny-tailed iguana
نام علمی: Ctenosaura oaxacana
پایندگی: گونه‌ی رو به نابودی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگل‌های خشک گرمسیری یا نیمه‌گرمسیری ایالت اوآخاکای کشور مکزیک در آمریکای شمالی
اندازه: پوزه تا پایه‌ی دُم به درازای ۳۵ سانتی‌متر برای نرها و ۱۸/۵ سانتی‌متر برای ماده‌ها، دُم دو برابر این اندازه
نگاره: Alejandro Calzada

نام: ایگوآنای خاردُم رواتان Roatan spiny-tailed iguana
نام علمی: Ctenosaura oedirhina
پایندگی: گونه‌ی در دسترس آسیب (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگل‌های خشک گرمسیری یا نیمه‌گرمسیری جزیره‌ی رواتان وابسته به کشور هندوراس در دریای کارائیب و آمریکای مرکزی
اندازه: -
نگاره: Roatanwildlife

نام: ایگوآنای خاردُم موتاگوا Motagua spiny-tailed iguana
نام علمی: Ctenosaura palearis
پایندگی: گونه‌ی در دسترس آسیب (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: دره‌ی موتاگوا در جنوب شرقی کشور گواتمالا در آمریکای مرکزی
اندازه: پوزه تا پایه‌ی دُم به درازای ۲۱ سانتی‌متر، دُم دو تا سه برابر این اندازه
نگاره: Vanwageningen

نام: ایگوآنای خاردُم غربی Western spiny-tailed iguana
نام علمی: Ctenosaura pectinata
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگل‌ها و لبه‌ی جنگل‌های غرب کشور مکزیک در جنوب آمریکای شمالی
اندازه: بدن به درازای ۱۳۰ سانتی‌متر برای نرها و ۱۰۰ سانتی‌متر برای ماده‌ها، دُم یک دوم تا دو سوم درازای بدن
نگاره: Rodolfo Capdevielle

نام: ایگوآنای خاردُم پنج‌تیغه Five-keeled spiny-tailed iguana
نام علمی: Ctenosaura quinquecarinata
پایندگی: گونه‌ی دارای کمبود داده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگل‌های خشک گرمسیری کشورهای نیکاراگوئه، السالوادور، شمال غربی کاستاریکا و جنوب مکزیک در آمریکای مرکزی
اندازه: پوزه تا پایه‌ی دُم به درازای ۱۶/۸ سانتی‌متر، دُم دو تا سه برابر این اندازه
نگاره: Benjamint444

نام: ایگوآنای خاردُم سیاه Black spiny-tailed iguana
نام علمی: Ctenosaura similis
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگل‌ها، درختچه‌زارها، چمن‌زارها و منطقه‌های سنگی کشور مکزیک در آمریکای شمالی، سراسر آمریکای مرکزی و برخی جزیره‌های کشور کلمبیا در دریای کارائیب و اقیانوس آرام
اندازه: وزن ۲ کیلوگرم برای نرها و ۱ کیلوگرم برای ماده‌ها، بدن به درازای ۱۳۰ سانتی‌متر برای نرها و ۸۰ تا ۱۰۰ سانتی‌متر برای ماده‌ها، دُم یک دوم تا دو سوم درازای بدن
نگاره: Tom Benson
(آشنایی بیشتر با ایگوآنای خاردُم سیاه)

گونه‌های خانواده‌ی ایگوآنایان (بخش نخست) - (بخش دوم)

بن‌مایگان: wikipedia - animaldiversity
گردآوری: فرتورچین