خانواده‌ی مارمولکان اژدها Agamidae، خانواده‌ای از زیرراسته‌ی مارمولک‌سانیان، از راسته‌ی پولک‌داران و از رده‌ی خزندگان هستند. در این نوشته که به بخش ششم خانواده‌ی مارمولکان اژدها می‌پردازد با ۳۰ گونه (از ۲۶۰ گونه) آشنا می‌شویم.
دنباله‌ی زیرخانواده‌ی اژدهاچه‌های استرالیایی Amphibolurinae
سرده‌ی اژدهاهای ریش‌دار یا پوگونا Pogona
نام: اژدهای ریش‌دار شرقی Eastern bearded dragon
نام علمی: Pogona barbata
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: درخت‌زارهای باز و درختچه‌زارهای شرق کشور استرالیا در قاره‌ی اقیانوسیه
اندازه: پوزه تا پایه‌ی دُم به درازای ۲۵ سانتی‌متر، دُم به درازای ۳۵ سانتی‌متر
نگاره: Jacob Loyacano
نام: اژدهای رانکین Rankin's dragon
نام علمی: Pogona henrylawsoni
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: دشت‌های خشک ایالت کوئینزلند کشور استرالیا در قاره‌ی اقیانوسیه
اندازه: پوزه تا پایه‌ی دُم به درازای ۱۵ سانتی‌متر، دُم به درازای ۱۵ سانتی‌متر
نگاره: Jannico Kelk
نام: اژدهای ریش‌دار کیمبرلی Kimberley bearded dragon
نام علمی: Pogona microlepidota
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: شمال ایالت استرالیای غربی کشور استرالیا در قاره‌ی اقیانوسیه
اندازه: پوزه تا پایه‌ی دُم به درازای ۱۴ سانتی‌متر، دُم تا دو برابر این اندازه
نگاره: Anders Zimny
نام: اژدهای ریش‌دار غربی Western bearded dragon
نام علمی: Pogona minor
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: گرم‌دشت‌ها، سبزدشت‌ها و درختچه‌زارهای خشک سرزمین شمالی و ایالت‌های استرالیای جنوبی و استرالیای غربی کشور استرالیا در قاره‌ی اقیانوسیه
اندازه: پوزه تا پایه‌ی دُم به درازای ۱۵ سانتی‌متر، دُم به درازای ۲۳ سانتی‌متر
نگاره: Jules Farquhar
نام: اژدهای ریش‌دار نولاربور Nullarbor bearded dragon
نام علمی: Pogona nullarbor
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنوب ایالت‌های استرالیای جنوبی و استرالیای غربی کشور استرالیا در قاره‌ی اقیانوسیه
اندازه: پوزه تا پایه‌ی دُم به درازای ۱۳ سانتی‌متر، دُم کم‌وبیش همین اندازه
نگاره: Jordan Mulder
نام: اژدهای ریش‌دار مرکزی Central bearded dragon
نام علمی: Pogona vitticeps
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: درخت‌زارهای خشک و نیمه‌خشک و منطقه‌های بیابانی سنگی شرق و مرکز کشور استرالیا در قاره‌ی اقیانوسیه
اندازه: وزن ۲۵۰ تا ۵۱۰ گرم، پوزه تا پایه‌ی دُم به درازای ۲۵ سانتی‌متر، دُم به درازای ۳۰ سانتی‌متر
نگاره: Indra Bone
(آشنایی بیشتر با اژدهای ریش‌دار مرکزی)
سرده‌ی Tropicagama
نام: اژدهای آبی شمالی Northern water dragon
نام علمی: Tropicagama temporalis
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: درخت‌زارهای گرم‌دشت‌های گرمسیری، تپه‌های شنی کرانه‌ای و زیستگاه‌های رودخانه‌ای شمال کشور استرالیا، بخش‌هایی از جزیره‌ی گینه‌ی نو و جنوب شرقی کشور اندونزی در قاره‌ی اقیانوسیه
اندازه: پوزه تا پایه‌ی دُم به درازای ۱۰/۳ سانتی‌متر، دُم دو تا سه برابر این اندازه
نگاره: Stephen Mahony
سرده‌ی اژدهاهای بی‌گوش Tympanocryptis
نام: اژدهای بی‌گوش استرالیای مرکزی Central Australian earless dragon
نام علمی: Tympanocryptis centralis
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: منطقه‌های بیابانی شرق ایالت استرالیای غربی، شمال ایالت استرالیای جنوبی، سرزمین شمالی و غرب ایالت کوئینزلند کشور استرالیا در قاره‌ی اقیانوسیه
اندازه: پوزه تا پایه‌ی دُم به درازای ۵/۵ سانتی‌متر، دُم تا دو برابر این اندازه
نگاره: Matt Summerville
نام: -
نام علمی: Tympanocryptis fortescuensis
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: شمال غربی ایالت استرالیای غربی کشور استرالیا در قاره‌ی اقیانوسیه
اندازه: پوزه تا پایه‌ی دُم به درازای ۶/۵ سانتی‌متر، دُم دو برابر این اندازه
نگاره: Jason Sulda
نام: اژدهای بی‌گوش هیوستون Houston's earless dragon
نام علمی: Tympanocryptis houstoni
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: درختچه‌زارهای کوتاه و خشک جنوب ایالت‌های استرالیای جنوبی و استرالیای غربی کشور استرالیا در قاره‌ی اقیانوسیه
اندازه: پوزه تا پایه‌ی دُم به درازای ۶ سانتی‌متر، دُم کم‌وبیش همین اندازه
نگاره: Wes Read
نام: اژدهای بی‌گوش گیبر Gibber earless dragon
نام علمی: Tympanocryptis intima
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: منطقه‌های خشک مرکز و شمال غربی ایالت استرالیای جنوبی، جنوب شرقی سرزمین شمالی، غرب ایالت کوئینزلند و بخش کوچکی از شمال غربی ایالت نیو ساوت ولز کشور استرالیا در قاره‌ی اقیانوسیه
اندازه: پوزه تا پایه‌ی دُم به درازای ۴/۴ تا ۶/۱ سانتی‌متر، دُم به درازای ۶ سانتی‌متر
نگاره: Jules Farquhar
نام: اژدهای بی‌گوش خط‌دار Lined earless dragon
نام علمی: Tympanocryptis lineata
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: چمن‌زارهای معتدل بخش‌های کوچکی از سرزمین پایتختی استرالیا و ایالت نیو ساوت ولز کشور استرالیا در قاره‌ی اقیانوسیه
اندازه: پوزه تا پایه‌ی دُم به درازای ۵ سانتی‌متر، دُم تا ۲ برابر این اندازه
نگاره: Jules Farquhar
نام: اژدهای بی‌گوش گرم‌دشت Savannah earless dragon
نام علمی: Tympanocryptis macra
پایندگی: گونه‌ی بررسی نشده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: چمن‌زارها و درختچه‌زارهای گرم‌دشت‌های گرمسیری جنوب سرزمین شمالی و جنوب ایالت استرالیای غربی کشور استرالیا در قاره‌ی اقیانوسیه
اندازه: -
نگاره: Jules Farquhar
نام: اژدهای بی‌گوش چمن‌زار مونارو Monaro grassland earless dragon
نام علمی: Tympanocryptis osbornei
پایندگی: گونه‌ی بررسی نشده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: چمن‌زارهای ایالت نیو ساوت ولز کشور استرالیا در قاره‌ی اقیانوسیه
اندازه: پوزه تا پایه‌ی دُم به درازای ۴/۹ تا ۵/۸ سانتی‌متر، دُم کم‌وبیش همین اندازه
نگاره: Wes Read
نام: اژدهای بی‌گوش پنج‌خط Five-lined earless dragon
نام علمی: Tympanocryptis pentalineata
پایندگی: گونه‌ی دارای کمبود داده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: دشت‌های تندابی با چمن‌زارها و درختچه‌زارهای کوتاه ایالت کوئینزلند کشور استرالیا در قاره‌ی اقیانوسیه
اندازه: پوزه تا پایه‌ی دُم به درازای ۵ تا ۶ سانتی‌متر، دُم تا ۲ برابر این اندازه
نگاره: Scott Macor
نام: اژدهای بی‌گوش اِیری Eyrean earless dragon
نام علمی: Tympanocryptis tetraporophora
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: چمن‌زارها و درختچه‌زارهای منطقه‌های خشک و نیمه‌خشک شرق کشور استرالیا در قاره‌ی اقیانوسیه
اندازه: پوزه تا پایه‌ی دُم به درازای ۷/۴ سانتی‌متر، دُم کم‌وبیش همین اندازه
نگاره: Stephen Mahony
نام: اژدهای بی‌گوش روما Roma earless dragon
نام علمی: Tympanocryptis wilsoni
پایندگی: گونه‌ی در دسترس آسیب (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: چمن‌زارهای جنوب ایالت کوئینزلند کشور استرالیا در قاره‌ی اقیانوسیه
اندازه: پوزه تا پایه‌ی دُم به درازای ۵/۳ سانتی‌متر، دُم کم‌وبیش همین اندازه
نگاره: Stephen Zozaya
زیرخانواده‌ی اژدهاچه‌های جنوب شرق Draconinae
سرده‌ی اژدهاهای شاخ‌دار کوهی Acanthosaura
نام: مارمولک درختی شاخ‌دار شبه‌جزیره‌ای Peninsular horned tree lizard
نام علمی: Acanthosaura armata
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگل‌های گرمسیری و نیمه‌گرمسیری کشورهای میانمار، سنگاپور، جنوب تایلند، جزیره‌مانند مالزی، جزیره‌ی سوماترای اندونزی و جزیره‌ی هاینان کشور چین در جنوب شرقی قاره‌ی آسیا
اندازه: پوزه تا پایه‌ی دُم به درازای ۸ تا ۱۶ سانتی‌متر، دُم تا دو برابر این اندازه
نگاره: -
نام: مارمولک خاردار هندوچینی Indo-Chinese spiny lizard
نام علمی: Acanthosaura capra
پایندگی: گونه‌ی در نزدیکی هشدار (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگل‌های گرمسیری کشور کامبوج و جنوب ویتنام در جنوب شرقی قاره‌ی آسیا
اندازه: پوزه تا پایه‌ی دُم به درازای ۱۲ سانتی‌متر برای نرها و ۱۳ سانتی‌متر برای ماده‌ها، دُم به درازای ۱۸ سانتی‌متر برای نرها و ۱۹ سانتی‌متر برای ماده‌ها
نگاره: Kenneth Chin Yu An
نام: اژدهای درختی کارداموم Cardamom tree dragon
نام علمی: Acanthosaura cardamomensis
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگل‌های گرمسیری شرق کشور تایلند، غرب کامبوج و ویتنام در جنوب شرقی قاره‌ی آسیا
اندازه: پوزه تا پایه‌ی دُم به درازای ۱۳/۳ سانتی‌متر برای نرها و ۱۴/۹ سانتی‌متر برای ماده‌ها، دُم تا دو برابر این اندازه
نگاره: Tontantravel
نام: مارمولک درختی شاخ‌دار ماسک‌دار Masked horned tree lizard
نام علمی: Acanthosaura crucigera
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگل‌های گرمسیری و نیمه‌گرمسیری کشورهای میانمار، تایلند، کامبوج و غرب مالزی در جنوب شرقی قاره‌ی آسیا
اندازه: بدن به درازای ۲۵ سانتی‌متر، دُم دو سوم درازای بدن
نگاره: Chris Hay
نام: پشت‌گردن خاردار قهوه‌ای Brown pricklenape
نام علمی: Acanthosaura lepidogaster
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگل‌های کشورهای تایلند، ویتنام، میانمار، لائوس و چین در جنوب شرقی قاره‌ی آسیا
اندازه: بدن به درازای ۱۷ تا ۲۱ سانتی‌متر، دُم یک دوم درازای بدن
نگاره: Angus McNab
نام: آگامای درختی شاخ‌دار پوکِت Phuket horned tree agamid
نام علمی: Acanthosaura phuketensis
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگل‌های استان پوکِت در جنوب غربی کشور تایلند در جنوب شرقی قاره‌ی آسیا
اندازه: پوزه تا پایه‌ی دُم به درازای ۱۲ سانتی‌متر، دُم تا دو برابر این اندازه
نگاره: Rob Valentic
نام: مارمولک درختی شاخ‌دار تیتیوانگسا Titiwangsa horned tree lizard
نام علمی: Acanthosaura titiwangsaensis
پایندگی: گونه‌ی در دسترس آسیب (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگل‌های کوهستان تیتیوانگسا در غرب ایالت پاهانگ کشور مالزی در جنوب شرقی قاره‌ی آسیا
اندازه: پوزه تا پایه‌ی دُم به درازای ۱۱ تا ۱۲ سانتی‌متر، دُم تا دو برابر این اندازه
نگاره: Steven Wong
سرده‌ی Aphaniotis
نام: آگامای بی‌گوش شبه‌جزیره‌ای Peninsular earless agama
نام علمی: Aphaniotis fusca
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگل‌های کشورهای تایلند، مالزی و اندونزی در جنوب شرقی قاره‌ی آسیا
اندازه: پوزه تا پایه‌ی دُم به درازای ۷ سانتی‌متر، دُم دو تا سه برابر این اندازه
نگاره: Steven Wong
نام: آگامای بی‌گوش آراسته Ornate earless agama
نام علمی: Aphaniotis ornata
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگل‌های شمال جزیره‌ی بورنئو در جنوب شرقی قاره‌ی آسیا
اندازه: پوزه تا پایه‌ی دُم به درازای ۵/۷ سانتی‌متر، دُم دو برابر این اندازه
نگاره: Scott Macor
سرده‌ی مارمولک‌های کاکل‌دار Bronchocela
نام: مارمولک کاکل‌سبز Green crested lizard
نام علمی: Bronchocela cristatella
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگل‌های گرمسیری، پارک‌ها و روستاهای کشورهای مالزی، اندونزی، سنگاپور، فیلیپین، تایلند، میانمار و گروه‌جزیره‌ی نیکوبار کشور هند در جنوب شرقی قاره‌ی آسیا
اندازه: پوزه تا پایه‌ی دُم به درازای ۱۳ سانتی‌متر، دُم به درازای ۴۴ سانتی‌متر
نگاره: -
نام: مارمولک جنگلی یال‌دار Maned forest lizard
نام علمی: Bronchocela jubata
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگل‌های کشورهای اندونزی، تایلند، کامبوج و فیلیپین در جنوب شرقی قاره‌ی آسیا
اندازه: پوزه تا پایه‌ی دُم به درازای ۸/۸ تا ۱۳/۵ سانتی‌متر، دُم ۳۵ سانتی‌متر
نگاره: Fernando Iglesias
سرده‌ی Cophotis
نام: آگامای ناشنوای سیلان Ceylon deaf agama
نام علمی: Cophotis ceylanica
پایندگی: گونه‌ی در دسترس آسیب (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگل‌های کوهستانی کشور جزیره‌ای سری‌لانکا در جنوب قاره‌ی آسیا
اندازه: پوزه تا پایه‌ی دُم به درازای ۶ سانتی‌متر، دُم تا دو برابر این اندازه
نگاره: Methosphang Methosphang
نام: آگامای دومبارا Dumbara agama
نام علمی: Cophotis dumbara
پایندگی: گونه‌ی رو به نابودی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگل‌های کوهستانی کشور جزیره‌ای سری‌لانکا در جنوب قاره‌ی آسیا
اندازه: پوزه تا پایه‌ی دُم به درازای ۶ سانتی‌متر، دُم کم‌وبیش همین اندازه
نگاره: Sanjaya Kanishka
گونه‌های خانواده‌ی مارمولکان اژدها (بخش نخست) - (بخش دوم) - (بخش سوم) - (بخش چهارم) - (بخش پنجم) - (بخش ششم) - (بخش هفتم) - (بخش هشتم) - (بخش نهم)
بن‌مایگان: wikipedia - animaldiversity
گردآوری: فرتورچین
