خانواده‌ی لاک‌پشتان سربزرگ ماداگاسکار و آمریکای جنوبی یا لاک‌پشتان رودخانه‌ای آفروآمریکایی Podocnemididae، خانواده‌ای از زیرراسته‌ی کنارگردن‌سانیان، از راسته‌ی لاک‌پشت‌سانان و از رده‌ی خزندگان هستند. به لاک‌پشت‌هایی که نمی‌توانند همه‌ی سر و گردن خود را به زیر لاک بکشند، کنارگردن گفته می‌شود. از برجسته‌ترین گونه‌های این خانواده می‌توان لاک‌پشت‌های آرائو و سربزرگ ماداگاسکاری را نام برد. گونه‌های این خانواده در کشور جزیره‌ای ماداگاسکار و شمال آمریکای جنوبی زندگی می‌کنند. این جانوران آرواره‌هایی پُرتوان، پوستی کلفت و پولک‌دار، گردنی دراز، دُمی کوتاه و دست‌ها و پاهایی کلفت با ۵ انگشت پرده‌دار و پنجه‌دار در دست‌ها و ۴ انگشت در پاها دارند. این لاک‌پشت‌ها نمی‌توانند همه‌ی گردن خود را به زیر لاک بکشند، از همین روی آن را در جلوی لاک خم می‌کنند. بیشتر گونه‌های این خانواده کم‌وبیش آبزی هستند و در رودها، دریاچه‌ها و آبگیرهای آب شیرین زندگی می‌کنند. بیشتر گونه‌های این خانواده گیاه‌خوارند و گاهی اسفنج، ماهی، نرم‌تنان، سخت‌پوستان و حشرات را می‌خورند. لاک‌پشت رودخانه‌ی سه‌دکمه‌ی آمازون با درازای ۲۷ تا ۳۱ سانتی‌متر و لاک‌پشت آرائو با درازای ۱۰۷ سانتی‌متر، کوچک‌ترین و بزرگ‌ترین گونه‌های خانواده‌ی لاک‌پشتان سربزرگ ماداگاسکار و آمریکای جنوبی به‌شمار می‌روند. در این نوشته با ۶ گونه‌ی این خانواده آشنا می‌شویم.
چند نکته برای آشنایی بیشتر با لاک‌پشت‌ها: لاک‌پشت‌ها خزندگانی با لاک استخوانی یا غضروفی هستند. این لاک یا صدف، استخوان‌ها و بخش‌های نرم و آسیب‌پذیر بدن را می‌پوشاند. ستون مهره‌ها، دنده‌ها و چند استخوان دیگر لاک‌پشت به رویه‌ی درونی این لاک پیوند دارند. از همین روست که جانورانی کُندرو و کم‌وبیش سنگین‌وزن هستند. آنان در هنگام ترس می‌توانند سر، دست و پای خود را به درون لاک کشیده و پنهان شوند. لاک پشتی آنان پشت‌لاک و لاک زیرین‌شان زیرلاک نام دارند. در بیشتر لاک‌پشت‌ها رویه‌ی بیرونی لاک آنان، با پولک‌های بزرگ، زبر و تیزی به‌نام سپرچه پوشیده شده است. برخی دیگر از لاک‌پشت‌ها همچون لاک‌پشت‌های چرمی و لاک‌پشت‌های نرم‌لاک، لاکی چرمی و سبک دارند. سبکی لاک این لاک‌پشت‌ها سرعت آنان را در شنا افزایش داده و از فرو رفتن آنان در آب جلوگیری می‌کند.
پوست بدن لاک‌پشت‌ها کلفت و پولک‌دار است. پوست این جانوران در برابر خشکی، سرما، گرما و پرتو فرابنفش پایدار است و بدین‌گونه زندگی در آب و هواهای سخت را برای آنان آسان می‌کند. گونه‌های خشکی‌زی این جانوران دارای دست‌ها و پاهایی با ۵ انگشت پنجه‌دار هستند، ولی گونه‌های آب‌زی دست‌ها و پاهایی باله‌مانند دارند. لاک‌پشت‌ها آرواره‌هایی نیرومند و بدون دندان دارند. در پیرامون این آرواره‌ها، استخوان‌ها و برآمدگی‌های شاخ‌مانندی جای دارد که در لاک‌پشتان گیاه‌خوار، پهن و در لاک‌پشتان گوشت‌خوار بسیار تیز هستند. لاک‌پشتان گیاه‌خوار با برآمدگی‌های پهن خود گیاهان را می‌جوند و لاک‌پشتان گوشت‌خوار با برآمدگی‌های تیز، شکار را تکه‌تکه می‌کنند. این جانوران بینایی و بویایی بسیار خوبی دارند، ولی از آن‌جا که گوش بیرونی ندارند، شنوایی آنان کم‌توان است. گستره‌ی شنوایی لاک‌پشت‌ها میان ۲۰۰ تا ۷۵۰ هرتز است، ولی گستره‌ی شنوایی آدمیان میان ۲۰ تا ۲۰۰۰۰ هرتز است.

سرده‌ی سربزرگ‌های ماداگاسکاری Erymnochelys

نام: لاک‌پشت سربزرگ ماداگاسکاری Madagascan big-headed turtle
نام علمی: Erymnochelys madagascariensis
پایندگی: گونه‌ی رو به نابودی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: رودها و دریاچه‌های غرب کشور جزیره‌ای ماداگاسکار در شرق قاره‌ی آفریقا
اندازه: وزن ۱۰ تا ۱۵ کیلوگرم، لاک به درازای ۴۸ تا ۵۰ سانتی‌متر
نگاره: Josh More

سرده‌ی رودخانه‌ای‌های آمریکای جنوبی Podocnemis

نام: لاک‌پشت آرائو Arrau turtle
نام علمی: Podocnemis expansa
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: رودهای ژرف، آبگیرها، تالاب‌های آب شیرین و جنگل‌های آب‌گرفته‌ی کشورهای برزیل، بولیوی، پرو، اکوادور، کلمبیا، ونزوئلا و گویان در شمال آمریکای جنوبی
اندازه: وزن ۹۰ کیلوگرم، لاک به درازای ۱۰۷ سانتی‌متر (بیشتر لاک به درازای ۴۰ تا ۵۰ سانتی‌متر برای نرها و ۶۴ تا ۷۱ سانتی‌متر برای ماده‌ها)
نگاره: Tim Sagorski
(آشنایی بیشتر با لاک‌پشت آرائو)

نام: لاک‌پشت رودخانه‌ی ماگدالنا Magdalena River turtle
نام علمی: Podocnemis lewyana
پایندگی: گونه‌ی رو به نابودی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: رودها، دریاچه‌ها و جنگل‌های نمناک گرمسیری یا نیمه‌گرمسیری شمال کشور کلمبیا در شمال آمریکای جنوبی
اندازه: وزن ۱/۶ کیلوگرم برای نرها و ۵/۶ کیلوگرم برای ماده‌ها، لاک به درازای ۲۴/۶ سانتی‌متر برای نرها و ۳۷ سانتی‌متر برای ماده‌ها
نگاره: Daniel Hincapie

نام: لاک‌پشت سه‌دکمه‌ای رودخانه‌ی آمازون Six-tubercled Amazon River turtle
نام علمی: Podocnemis sextuberculata
پایندگی: گونه‌ی آسیب‌پذیر (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: رودها و دریاچه‌های جنوب کشور کلمبیا، شمال شرقی پرو و ​​شمال برزیل در شمال آمریکای جنوبی
اندازه: وزن ۱/۸ کیلوگرم برای نرها و ۳/۲ کیلوگرم برای ماده‌ها، لاک به درازای ۲۷ سانتی‌متر برای نرها و ۳۱ سانتی‌متر برای ماده‌ها
نگاره: Cowyeow

نام: لاک‌پشت رودخانه‌ای خال‌زرد Yellow-spotted river turtle
نام علمی: Podocnemis unifilis
پایندگی: گونه‌ی آسیب‌پذیر (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: رودها و شاخه‌های آن‌ها، دریاچه‌ها و جنگل‌های آب‌گرفته‌ی کشورهای برزیل، پرو، ونزوئلا، کلمبیا، بولیوی و اکوادور در شمال آمریکای جنوبی
اندازه: وزن ۸ کیلوگرم، لاک به درازای ۳۵ سانتی‌متر
نگاره: Kenny Wray

نام: لاک‌پشت کنارگردن ساوانا Savanna side-necked turtle
نام علمی: Podocnemis vogli
پایندگی: گونه‌ی بررسی نشده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: رودها، دریاچه‌ها و باتلاق‌های کشورهای ونزوئلا و کلمبیا در شمال آمریکای جنوبی
اندازه: لاک به درازای ۳۸ سانتی‌متر
نگاره: Raul Gonzalez

بن‌مایگان: wikipedia - encyclopedia
گردآوری: فرتورچین